សង្គម និង រចនាសម្ព័ន្ធសង្គម

 

១. តើរចនាសម្ព័ន្ធសង្គមជាអ្វី?

·      រចនាសម្ព័ន្ធ គឺសំដៅលើអ្វីមួយដែលផ្នែកទាំងឡាយរបស់វា មានការជាប់ទាក់ទងគ្នាពីមួយទៅមួយ

·      រចនាសម្ព័ន្ធសង្គម គឺជាសមាសភាព ឬវិធីការទំនាក់ទំនងរបស់ក្រុមមនុស្ស ដែលមានការជាប់ទាក់ទងគ្នាពីមួយទៅមួយ។

២. សមាសធាតុនៃរចនាសម្ព័ន្ធសង្គម

     ក. ឋានៈ ៖ គឺជាទីតាំងមួយរបស់បុគ្គលដែលបានកាន់កាប់នៅក្នុង រចនាសម្ព័ន្ធសង្គម។

            ១. ឋានៈដែលសម្រេចបាន គឺជាឋានៈដែលខិតខំប្រឹងប្រែងសម្រេចបាន

            ២. ឋានៈដែលសម្រេចបានពីកំនើត គឺជាឋានៈដែលបានកើតចេញពីធម្មជាតិ និង មិនអាចកែប្រែបាន

            ៣. ឋានៈតាមស្ថានភាព គឺជាឋានៈដែលយើងកាន់កាប់ក្នុងស្ថានភាពដោយឡែកមួយប៉ុណ្ណោះ

            ៤. ឋានៈអន្តរៈកាល គឺជាការកាន់កាប់បណ្តោះអាសន្នក្នុងពេលវេលាកំណត់ជាក់លាក់មួយ។

     ខ. តួនាទី ៖ គឺជាទីតាំងមួយរបស់បុគ្គលណាម្នាក់អនុវត្តន៍តាមការរំពឹងទុករបស់ក្រុម ឬសង្គមមួយ។

·      តួនាទីជាក្រុម (Role Set )

·      តួនាទីដែលកំណត់ដោយសង្គម (Role Expectation)

·      តួនាទីជាអ្នកអនុវត្ត (Role Performance)

·      តួនាទីនៅពេលកើតមានការប៉ះពាល់ (Role Conflict)

·      តួនាទីនៅពេលមានការប្រែប្រួលសង្គម (Role Strain)

គ. ក្រុមសង្គម និងអង្គការសង្គម មានបែងចែកជា ក្រុម  ប្រព័ន្ធសង្គម និងអង្គការសង្គម។

ឃ.កម្រិតនៃភាពស្និតស្នាល

ង. ភាពមិនស្មើគ្នា និងភាពផ្សេងគ្នានៃក្រុមមនុស្ស

·    ស្រទាប់មនុស្សក្នុងសង្គម (Social Stratification)

·    ក្រុមវណ្ណៈ (Caste Group)

·    វណ្ណៈសង្គម (Social Class)

·    ជាតិពន្ធ (Ethnic Group)

·    ជនជាតិភាគតិច (Minority Group)។

៣. ប្រភេទផ្សេងៗ នៃសង្គម

-   សង្គមបរបាញ់ និងសង្គមសមូហភាព (Hunting and Gathering Society)

-   សង្គមដំណាំវប្បកម្ម (Horticultural Society)

-   សង្គមជនបទ (Pastoral Society)

-   សង្គមកសិកម្ម (Agricultural Society)

-   សង្គមបែបឧស្សាហកម្ម (Industrial Society)

-   សង្គមក្រោយឧស្សាហកម្ម (Post Industry Society)

៤. ទស្សនៈវិស្ស័យ នៃ​ទ្រឹស្តីសង្គម

    មុខងារនិយម (Functionalism)

·   Auguste Comte and Herbert Spencer

     ពួកគាត់បានលើកឡើងសង្គមប្រៀបដូចជាសារពាង្គកាយពីព្រោះ៖

-      សង្គមមានរចនាសម្ព័ន្ធ (Social Structure)

-      សង្គមការជាសារពាង្គកាយដែលវាមានសេចក្តីត្រូវការដែលត្រូវបំពេញប្រសិនពួកវាមានជីវិត។

៥. ស្ថាប័នរដ្ឋ

·    រដ្ឋ គឺជាអង្គការចាត់តាំងមួយដែលដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលមួយ គ្រប់គ្រងលើទឹកដីមួយជាក់លាក់

​​   ធាតុផ្សំរបស់រដ្ឋរួមមាន៖

-        ប្រជាពលរដ្ឋ

-        ដែនដី

-        រដ្ឋាភិបាល

-        អធិបតេយ្យភាព។

៦. និន្នាការថ្មីៗក្នុងមុខងារនៃរដ្ឋាភិបាល

          រដ្ឋបាល បាននិងកំពុងកើនឡើងចំនួននៃមុខងាររបស់ពួកគេក្នុងអតីតកាល។ មុខងារនៃរដ្ឋាភិបាលថ្មីរួមមាន៖

-      រដ្ឋសេវាសង្គម

-      រដ្ឋផលិតកម្ម

-      រដ្ឋសង្រ្គាម

-      រដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យ ឬផ្តាច់ការ។

៧. ការកម្រឹតនៃសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ

-      សិទ្ធិគ្រិះ  ប្រជាពលរដ្ឋនៃរាល់ត្រូវបានគេផ្តល់សិទ្ធិគ្រិះសំខាន់។ សិទ្ធិនេះគឺវាផ្តល់ចំពោះរាល់ការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋ

-      សិទ្ធិនៃអង្គការសង្គម មានអង្គការសង្គមជាច្រើននៅក្នុងរដ្ឋ ដែលមានសិទ្ធិរបស់មនុស្ស

-      សិទ្ធិដោយយោងទៅតាមទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី អនុសញ្ញា សង្គម

-      រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃរដ្ឋ កម្រិតសិទ្ធិនៃរដ្ឋ

-      ល័ក្ខខ័ណ្ឌអន្តរជាតិ ។

៨. តួនាទីរបស់រដ្ឋទំនើប

តាមទ្រឹស្តីលោក R.M Sharma បានកំណត់ប្រភេទតួនាទីនេះដូចខាងក្រោម៖

១. ការពារប្រឆាំងនិងការវាយលុកពីខាងក្រៅៈតួនាទីថ្មីរបស់រដ្ឋ គឺការពារប្រឆាំងនិងការវាយលុកពីខាងក្រៅ។

២. សន្តិភាព និងសុវត្តិភាពក្នុងប្រទេសៈ នយោបាយរបស់រដ្ឋ ប្រទេសមានសារៈសំខាន់ដូចជានយោបាយការបរទេសដែរ។

៣. ការពារសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋៈ ប្រជាពលរដ្ឋទទួលសិទ្ធិក្នុងនេះតាមរយៈការបង្កើតច្បាប់សម្រាប់ធានានូវសិទ្ធិសេរីភាព និង ទ្រព្យសម្បត្តិ។

៤. យុត្តិធម៌ៈ គឺជាតួនាទីដែលរដ្ឋត្រូវបំពេញ។

៩. ការបែងចែករវាង រដ្ឋ និងរដ្ឋាភិបាល

     + រដ្ឋ

-   វាមានលក្ខណៈទូលាយហើយមានអង្គការធំៗបី គឺ អង្គការនីតិបញ្ញាតិ នីតិប្រតិបត្តិ និង តុលាការ

-   វាមានលក្ខណៈអរូបី ហើយមិនអាចមើលឃើញបាន

-   ការផ្លាស់ប្តូរក្នុងរដ្ឋកើតមានជាញឹកញ៉ាប់តែព្រំដែនរបស់រដ្ឋមិនផ្លាស់ប្តូរឡើយ

-   រដ្ឋមានប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងទឹកដីនេះ

-   រដ្ឋគ្មានទម្រង់ទេ។

+ រដ្ឋាភិបាល

-   រដ្ឋាភិបាលគឺល្បឿនយឺតរបស់រដ្ឋ ហើយវាមិនមានលក្ខណៈទូលាយទេ

-   វាអាចមើលឃើញពីព្រោះវាផ្សំពីមនុស្ស ដែលមានទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី

-   ការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល តែងកើតមានជារឿយៗ ជារៀងរាល់ ៤ ទៅ​ ៥ឆ្នាំ

-   រដ្ឋាភិបាលផ្សំឡើងពីមនុស្សមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ

-   រដ្ឋាភិបាលអាចមានទម្រង់ច្រើន។

១០.​ រដ្ឋដែលមានសុខមាលភាព

          រដ្ឋមានសុខមាលភាព គឺជារដ្ឋដែលមានលក្ខណៈធំដំ ហើយនយោបាយរបស់រដ្ឋត្រូវបានបន្តក្នុងសម័យទំនើប។ រដ្ឋនេះនិងត្រូវបានគេពន្យល់ថា ជារដ្ឋមួយដែលទទួលខុសត្រូវក្នុងការផ្តល់សេវាសង្គមកិច្ច ដើម្បីធ្វើឱ្យឧស្សាហកម្មសំខាន់ដែលជាការគ្រប់គ្រងរបស់សហគ្រាសឯកជន ឱ្យនៅក្រោមកម្មសិទ្ធិរបស់សាធារណៈ និង ដើម្បីរៀបចំកម្មវិធីប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់សង្គមជាតិ។

          កម្មវត្ថុនេះត្រូវបានរកឃើញក្នុងគម្រោងនៃការស្ថាបនាជាតិ ទាំងឡាយដូចជា៖

          ១. ការយកពន្ធដារ ដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលជាតិ និងបង្កើតគំនិតជីវភាពរស់នៅរបស់សង្គម

          ២. បង្កើនល្បឿនឧស្សាហនីយកម្មដែលសង្កត់់ធ្ងន់លើការអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋាន

          ៣. បង្កើនការងារសម្រាប់មនុស្សក្នុងសង្គមឱ្យបានគ្រប់គ្នា

          ៤. យុត្តិធម៌សង្គម។

          រដ្ឋសុខមាលភាពត្រូវបានពិពណ៌នា វាជាការសម្រុះសម្រួលរវាងបុគ្គលនិយម និងសមូហភាព (សង្គមនិយម និង​មូលធននិយម)​។ រដ្ឋសុខមាលត្រូវផ្តល់នូវសុវត្តិភាពសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់វណ្ណៈកម្មករ។

ពួកគេទទួលបាននូវការពារដោយរដ្ឋនៅពេលជរា មានជំងឺ និងពេលគ្មានការងារធ្វើ។