ច្បាប់ភូមិបាល កម្ពុជា​ ឆ្នាំ២០០១# Cambodian Land Law#2001.

 

ច្បាប់ភូមិបាល

មាត្រា១.
ច្បាប់នេះមានគោលដៅកំណត់អំពីរបបកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុទាំងឡាយនៅក្នុង ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្នុងគោលបំណងធានាការពារសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិ និង សិទ្ធិផ្សេងៗទៀត លើអចលនវត្ថុស្របតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។
មាត្រា២.
ចាត់ទុកជាអចលនវត្ថុតាមន័យនៃច្បាប់នេះមានអចលនវត្ថុពីកំណើត អចលនវត្ថុពីភ័ព្វវាសនា និង អចលនវត្ថុតាមការកំណត់របស់ច្បាប់ ។ ចលនវត្ថុពីកំណើតមានដីធម្មជាតិដូចជាដីព្រៃឈើដីដាំដុះ ដីទុកទំនេរ ឬ មិនអាចដាំដុះ ដីលិចទឹកដោយទឹកនៅនឹង ឬ ទឹកហូរ និង សំណង់ ឬ ការរៀបចំទាំងឡាយ ដែលស្ថិតនៅជាប់មួយកន្លែងកើតឡើងដោយអំពើរបស់មនុស្ស ហើយមិនអាចរំកិល ឬ ផ្លាស់ប្ដូរកន្លែងបាន ។ អចលនវត្ថុតាមកំណត់របស់ច្បាប់មាន សិទ្ធិភណ្ឌិកទាំងឡាយលើអចលនវត្ថុ និង ចលនវត្ថុទាំងឡាយដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់ជាអចលនវត្ថុ ។
មាត្រា៣.
ជនគ្រប់រូបត្រូវគោរពទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ និង កម្មសិទ្ធិឯកជនស្របច្បាប់លើអចលនវត្ថុ ។ ការគ្រប់គ្រងផ្នែករដ្ឋបាលសុរិយោដីលើអចលនវត្ថុដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ និង ការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ លើអចលនវត្ថុទូទៅ នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាសមត្ថកិច្ចរបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ។ បទបញ្ជា និង នីតិវិធីនៃការគ្រប់គ្រងអចលនវត្ថុដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ និង ត្រូវកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។

មាតិកា​ទីនេះ និយាលអំពី​កម្មសិទ្ធិ​ឯកជន និង កម្មសិទ្ធិ​សាធារណៈ

មាត្រា ៤.
សិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិដែលចែងក្នុងមាត្រា៤៤ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ អនុវត្តទៅលើអចលនវត្ថុទាំងអស់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តាមលក្ខខណ្ឌដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ៥.
គ្មានបុគ្គលណាមួយត្រូវបានគេដកហូត កម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានទេ ប្រសិនបើការដកហូតនេះមិនមែនដើម្បីប្រយោជន៍ សាធារណៈ ។ ការដកហូតត្រូវធ្វើទៅតាមទម្រង់ និង នីតិវិធីបញ្ញត្តិដោយច្បាប់ និង បទបញ្ជាបន្ទាប់ពីបាន ផ្ដល់សំណងជាមុនដោយសមរម្យ និង យុត្តិធម៌ ។
មាត្រា ៦.
មានតែភោគ:ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ប៉ុណ្ណោះដែលអាចនាំឱ្យបានកម្មសិទ្ធិ ។ រដ្ឋក៏អាចផ្ដល់កម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុ ដែលជារបស់រដ្ឋក្នុងព្រំដែនជាក់លាក់ដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់នេះដល់រូបវន្តបុគ្គល ឬ នីតិបុគ្គល ដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរ ។ រាល់ការផ្ទេរ ឬ ផ្លាស់ប្ដូរសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិត្រូវធ្វើឡើងតាមវិធាននៃនីតិរួមនៃការលក់ ការបន្តមរតកការដូរ ឬ ប្រទានកម្ម ឬ តាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការ ។
មាត្រា ៧.
របបកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុមុនឆ្នាំ១៩៧៩ មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ ។

មាត្រា ៨.
មានតែរូបវន្តបុគ្គល ឬ នីតិបុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរទេ ទើបមានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ លើដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ អ្នកមានឧបនិស្ស័យ ជាកម្មសិទ្ធិករលើដីនៅកម្ពុជា គឺពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ សមូហភាពដែនដីសាធារណៈ គ្រឹះស្ថានសាធារណៈ សហគមន៍ ឬ សមាគមកម្ពុជា សហគ្រាសសាធារណៈ និង ក្រុមហ៊ុនស៊ីវីល ឬ ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និង គ្រប់អង្គការដែលបានទទួលស្គាល់ ដោយច្បាប់ថាជានីតិបុគ្គល ។ ជនបរទេសដែលបានក្លែងបន្លំប័ណ្ណសញ្ជាតិដើម្បីឱ្យក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករលើដីនៅកម្ពុជា នឹងត្រូវផ្ដន្ទាទោសដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២៥១នៃច្បាប់នេះ ។ ទ្រព្យដែលបានមកក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះត្រូវរឹបអូស យកទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋ ដោយរដ្ឋមិនចេញសំណងឱ្យឡើយ ។
មាត្រា ៩.
ក្រុមហ៊ុនដែលបានចុះលើបញ្ជីនៅកម្ពុជា ហើយដែលមានភាគហ៊ុនចាប់ពី៥១ % ឡើងទៅកាន់កាប់ដោយរូបវន្តបុគ្គល មានសញ្ជាតិខ្មែរ ឬ នីតិបុគ្គលនៃច្បាប់កម្ពុជាអាចជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាដីបាន ។ មានតែចំនួនភាគរយនៃប្រាក់ហ៊ុនដែលមានចែងក្នុងលក្ខន្តិកៈក្រុមហ៊ុនប៉ុណ្ណោះទេ ដែលទទួលយកជាការបាន ។ រាល់ការព្រមព្រៀងដែលចុះហត្ថលេខាជាលក្ខណៈឯកជនរវាងអ្នកចូលហ៊ុនទាំងឡាយដែលមានន័យផ្ទុយពីនេះត្រូវទុកជាមោឃៈ និង គ្មានអានុភាព ។
ប្រសិនបើចំនួនភាគរយដែលបានចែងក្នុងលក្ខន្តិកៈ បានប្រែប្រួលបណ្ដាលឱ្យក្រុមហ៊ុនលែងមាន សញ្ញាតិជាខ្មែរ ក្រុមហ៊ុនមានកាតព្វកិច្ចធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរលក្ខន្តិកៈឱ្យបានសមស្របតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងហើយត្រូវផ្ដល់ពត៌មានទៅស្ថាប័នមានកាតព្វកិច្ចអំពីការប្រែប្រួលនេះដោយ អនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ជាធរមាន ។
មាត្រា ១០.
កម្មសិទ្ធិរបស់បុគ្គលតែម្នាក់ ទោះជារូបវន្តបុគ្គលក្ដី ឬ នីតិបុគ្គលក្ដី គឺជាកម្មសិទ្ធិឯកត្តជន ។ កម្មសិទ្ធិរបស់បុគ្គលមួយ ក្រុមដែលមានបុព្វសិទ្ធិរៀងៗខ្លួនតាមរយៈច្បាប់ដែលមានប្បញ្ញត្តិអំពីកម្មសិទ្ធិនេះគឺជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព ។ កម្មសិទ្ធិរបស់បុគ្គលច្រើននាក់ដែលអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដោយសាមគ្គីគ្នាទៅលើទ្រព្យទាំងមូល គឺកម្មសិទ្ធិអវិភាគ ។ កម្មសិទ្ធិរបស់បុគ្គលច្រើននាក់ដែលអនុវត្តសិទ្ធិ ឯកជនផ្ដាច់មុខលើភាគខ្លះនៃទ្រព្យហើយភាគដទៃទៀតហៅថាភាគរួមត្រូវដាក់នៅក្រោមបទបញ្ញា នីត្យានុកូល ឬ តាមការព្រមព្រៀងគឺសហកម្មសិទ្ធិ ។ ប្រភេទនៃកម្មសិទ្ធិនីមួយៗ ត្រូវបានកំណត់ដោយបទប្បញ្ញត្តិដោយឡែករបស់កម្មសិទ្ធិទាំងនោះ ។
មាត្រា ១១.
របបគតិយុត្តនៃកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុប្រែប្រួលទៅតាម តម្រូវការរបស់សង្គមខ្មែរដូចជា ដីកសិកម្ម ព្រៃឈើ ផ្លូវទឹក ត្រពាំង បឹងបួរ ឬ ធារទឹក ត្រើយសមុទ្រ ឬ ច្រាំងទន្លេ អចលនវត្ថុក្នុងទីក្រុង និង ដីសំរាប់សាងសង់តំបន់អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម ។ ច្បាប់ពិសេសត្រូវបំពេញបទប្បញ្ញត្តិទាំងឡាយនៃអត្ថបទច្បាប់នេះ ឬ តាំងបដិបញ្ញត្តិដើម្បីរក្សានូវ ការចាំបាច់ខាងសង្គម កិច្ចការរៀបចំដែនដី និង នគររូបនីយកម្ម ។ បទបញ្ជាទាំងឡាយនឹងបញ្ជាក់លំអិតនូវរបបផ្សេងៗ នៃកម្មសិទ្ធិដោយគោរពតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ។

មាត្រា ១២.
រដ្ឋជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យសម្បត្តិទាំងឡាយក្នុង ដែនដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលបានចែងក្នុងមាត្រា៥៨នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ និង ច្បាប់និទាយាទភាពទាំងអស់ ឬ ទ្រព្យដែលម្ចាស់ប្រគល់ឱ្យរដ្ឋដោយស្ម័គ្រចិត្ត ឬ ទ្រព្យដែលមិនមែនជាកម្មវត្ថុនៃការយកធ្វើជារបស់ឯកជនតាមច្បាប់ ឬ មិនមែនជាទ្រព្យដែលកំពុងកាន់កាប់ជារបស់ឯកជនស្របតាមច្បាប់បទបញ្ញត្តិនៃជំពូកទី៤ នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ១៣.

ក្រៅពីរដ្ឋសមូហភាពដែនដីសាធារណ:គ្រឹះស្ថានសាធារណ: និង នីតិបុគ្គលនៃនីតិសាធារណ:ដែលបានទទួល ស្គាល់ដោយច្បាប់ ថាជានីតិបុគ្គលអាចជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុក្នុងលក្ខខណ្ឌ ដែលបានកំណត់ក្នុងជំពូកនេះ ។
មាត្រា ១៤.
ទ្រព្យមួយចំនួនរបស់រដ្ឋ ឬ របស់សមូហភាពដែនដីសធារណៈ ដែលត្រូវបានដាក់នៅក្រោមរបបគតិយុត្ត ពិសេសគឺជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈ ។ ទ្រព្យមួយចំនួនទៀតត្រូវគ្រប់គ្រងដូចកម្មសិទ្ធិ ឯកជន និង អាចជាកម្មវត្ថុនៃកិច្ចការជំនួញ គឺជាទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈ ។
មាត្រា ១៥.
រាប់ចូលក្នុងសម្បត្តិសាធារណ:របស់រដ្ឋ និង របស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈ៖ (១)ទ្រព្យទាំងឡាយដែលបង្ហាញនូវការកើតឡើងពីធម្មជាតិដូចជា ព្រៃឈើ ផ្លូវទឹកដែល នាវា ឬ ក្បូនចេញចូលបាន បណ្ដែតបាន បឹងធម្មជាតិ ច្រាំងទន្លេ ដែលនាវា ឬ ក្បូនចេញចូលបាន បណ្ដែតបាន និង ត្រើយសមុទ្រ ។ (២) ទ្រព្យទាំងឡាយដែលជាកម្មវត្ថុនៃការរៀបចំពិសេសសម្រាប់ប្រយោជន៍ទូទៅដូចជាតីរឋាន កំពង់ផែ ផ្លូវដែក ស្ថានីយរថភ្លើង និង ព្រលានយន្តហោះ ។ (៣) ទ្រព្យទាំងឡាយដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាសាធារណ:តាមស្ថានភាពកំណើត ឬ ក្រោយពីបានរៀបចំដូចជា ផ្លូវថ្នល់ ផ្លូវលំ ផ្លូវរទេះ ផ្លូវដើរ សួនច្បារ និង ឧទ្យានសាធារណ: និង ដីចំណី ។(៤) ទ្រព្យទាំងឡាយដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការសំរាប់សេវាសាធារណៈ ដូចជាសាលារៀន ឬ អគារសិក្សាសាធារណអគាររដ្ឋបាល មន្ទីរពេទ្យសាធារណៈទាំងឡាយ * ទ្រព្យទាំងឡាយដែលបង្កើតជាដែនបំរុងធម្មជាតិការពារដោយច្បាប់* បេតិកភណ្ឌបុរាណវិទ្យា វប្បធម៌ និង ប្រវត្តិសាស្រ្ត * អចលនវត្ថុជាព្រះរាជទ្រព្យដែលមិនមែនជាទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់ព្រះរាជវង្សានុវង្ស ។ អចលនវត្ថុជាព្រះរាជទ្រព្យត្រូវបាន ចាត់ចែងដោយព្រះមហាក្សត្រកំពុងគ្រងរាជ្យ ។
មាត្រា ១៦.
ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណ:របស់រដ្ឋមិនអាចលក់ដូរបានឡើយហើយ កម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យទាំងនោះមិនអាចកំណត់អាជ្ញាយុកាលបានទេ ។ ទ្រព្យសម្បត្តិសាធាណ:របស់រដ្ឋ មិនអាចឋិតនៅក្រោមការកាន់កាប់ដោយលទ្ធកម្មពិសេសនៃជំពូកទី៤ នៃច្បាប់នេះបានទេ ។ ប៉ុន្តែទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណរបស់រដ្ឋអាចជាកម្មវត្ថុនៃការអនុញ្ញាតឱ្យកាន់កាប់ ឬ ប្រើប្រាស់ជាបណ្ដោះអាសន្នមិនទៀងហើយអាចដកហូតវិញបានបើមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធផ្សេងៗ លើកលែងតែបានអនុញ្ញាតតាមជំពូកទី៣ នៃច្បាប់នេះ ។ ការអនុញ្ញាតទាំងនេះមិនអាចប្រែក្លាយទៅជាកម្មសិទ្ធិ ឬ ជាសិទ្ធិនៃភណ្ឌិកជាប្រយោជន៍ដល់អ្នកកាន់កាប់ទ្រព្យទាំងនោះបានឡើយ ។ ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ នៅពេលបាត់បង់ផលប្រយោជន៍សាធារណៈអាចត្រូវចាត់បញ្ចូលជាទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋតាមរយៈច្បាប់អនុបយោគ ។
មាត្រា ១៧.
ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ និង នីតិបុគ្គលសាធារណៈ អាចជាកម្មវត្ថុនៃការលក់ ការដូរ ការបែងចែក ឬ ការផ្ទេរសិទ្ធិតាមការកំណត់ដោយច្បាប់ ។ ទ្រព្យទាំងនោះអាចផ្ដល់ឱ្យតាមរយៈភតិសន្យា និង ជាកម្មវត្ថុនៃកិច្ចសន្យាដែលបានធ្វើឡើងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ។ លក្ខខណ្ឌទាំងឡាយ និង នីតិវិធីនៃការលក់ និង គ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ និង របស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈ នឹងកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។ គ្មានការលក់ណាមួយអាចត្រូវបានសម្រេចដោយគ្មានអនុក្រឹត្យនេះឡើយ ។ ដីជាទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋអាចជាកម្មវត្ថុនៃសម្បទាន ក្នុងលក្ខខណ្ឌដែលមានចែងក្នុងជំពូកទី៥ នៃច្បាប់នេះ ។ គ្មានការចាប់យកដីតាមទំនើងចិត្តណាមួយ អាចកើតឡើងទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ ឬ របស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈបានឡើយ ចាប់ពីច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ទោះបីស្របនឹងជំពូកទី៤ នៃច្បាប់នេះក៏ដោយ ។ ប៉ុន្តែដីទំនេរនៃទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ អាចត្រូវបានបែងចែកទៅឱ្យបុគ្គលដែលត្រូវការដីក្នុងគោលដៅសង្គមកិច្ចតាមលក្ខខណ្ឌដែលបានកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។
មាត្រា ១៨.
ត្រូវទុកជាមោឃ: និង គ្មានអនុភាព ហើយមិនអាចត្រូវបានធ្វើនិយ័តកម្ម ទោះតាមរូបភាពណាក៏ដោយនូវ៖ (១) រាល់ការចូលកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណ:របស់រដ្ឋ និង របស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈ និងរាល់ការបំប្លែងការកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋទៅជាសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ ទោះបីការកាន់កាប់ និង ការបំប្លែង នេះកើតមាននៅពេលណាក៏ដោយ ដែលមិនស្របតាម លិខិតបទដ្ឋាន គតិយុត្ត និង វិធីដែលបានកំណត់ កន្លងមក (២) រាល់ការបំប្លែងទៅជាសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិ នៃដីសម្បទាន ទោះជាការបំប្លែងនោះកើតឡើងមុនពេលច្បាប់នេះចូលជាធរមានក៏ដោយ លើកលែងតែសម្បទានដែលឆ្លើយតបទៅនឹងប្រយោជន៍សង្គម (៣) រាល់សម្បទានមិនស្រប និងបញ្ញត្តិទាំងទាំងឡាយនៃជំពូកទី៥ ។ (៤)  រាល់ការចូលកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋទោះ ជាតាមរូបភាពណាក៏ដោយដែលបានកើតឡើងក្រោយច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ។
មាត្រា ១៩.
បុគ្គលទាំងឡាយដែលមានប័ណ្ណ ឬ មានថ្សានភាពជាក់ស្ដែងឋិត នៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃមាត្រា១៨ នៃច្បាប់នេះមិនអាចទាមទារសំណងទូទាត់ ឬ សោហ៊ុយសំរាប់ការថែទាំ ឬ ការរៀបចំដែលបានធ្វើនៅលើអចលនវត្ថុដែលបានកាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់បានឡើយ ។ លទ្ធកម្មណាមួយដោយខុសច្បាប់ និង ដោយចេតនា ឬ ដោយបោកប្រាស់លើទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ របស់នីតិបុគ្គលសាធារណ:ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២៥៩ នៃច្បាប់នេះ ។ចំពោះការកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណ: ដែលបណ្ដាលឱ្យខូចខាត ឬ ធ្វើឱ្យយឺតយ៉ាវដល់ការងារដែលជាប្រយោជន៍ទូទៅពិសេស ចំពោះការកាន់កាប់ដីចំណីផ្លូវកំរិតទោសនឹងត្រូវកំណត់ជាទ្វេ ។ ក្នុងគ្រប់ករណីបើជនល្មើសមិនបញ្ឈប់ការកាន់កាប់របស់ខ្លួនក្នុងរយៈពេលដែលបានកំណត់ដោយ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទេ អាជ្ញាធរអាចដំណើរការបណ្ដេញជនល្មើសចេញ ។

អំពីកម្មសិទ្ធិរបស់សមូហភាព

មាត្រា ២០.
អចលនវត្ថុជាដី និង ជាសំណង់ដែលមាននៅក្នុង និង ក្រៅបរិវេណវត្តអារាមនៃព្រះពុទ្ធសាសនាជាបេតិកភ័ណ្ឌប្រើប្រាស់ក្រោមការថែទាំរបស់គណៈកម្មការវត្ត ។
មាត្រា ២១.
អចលនវត្ថុរបស់វត្តមិនអាចលក់ដូរ ឬ ធ្វើអំណោយហើយគ្មានកំណត់អាជ្ញាយុកាលឡើយ ។ អចលនវត្ថុរបស់ វត្តអាចជួល ឬ ប្រវាស់បាន តែផលទុនដែលបានមកពីការជួល ឬ ប្រវាស់នេះ ត្រូវទុកសំរាប់តែកិច្ចការក្នុងសាសនាប៉ុណ្ណោះ ។កិច្ចការពារទ្រព្យទាំងនេះត្រូវធានាដោយតំណាងគណៈកម្មការវត្ត ។ នីតិវិធីនៃការជ្រើសរើសគណៈកម្មការ និង តំណាងដើម្បីការពារផលប្រយោជន៏វត្តត្រូវកំណត់ដោយប្រកាសរបស់ក្រសួងធម្មការ និង សាសនា ។
មាត្រា ២២.
ទីកន្លែងសក្ការៈបូជា និង ទ្រព្យសម្បត្តិនៃជំនឿសាសនាដ៏ទៃទៀត មិនស្ថិតក្រោមរបបដែលមានបញ្ញត្តិ ក្នុងមាត្រា២០ និង មាត្រា២១ នៃច្បាប់នេះឡើយ ។ ទ្រព្យទាំងនោះត្រូវគ្រប់គ្រងដោយសមាគម នៃសាសនិកដែលបង្កើតឡើងទៅតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ។

អំពីអចលនវត្ថុរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច

មាត្រា ២៣.
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺជាក្រុមមនុស្សដែលរស់ នៅលើដែនដីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលសមាជិកទាំងអស់ បង្ហាញនូវការឯកភាព នៃជាតិពន្ធុ សង្គមវប្បធម៌ និង សេដ្ឋកិច្ចប្រតិបត្តិរបៀបរស់នៅតាមប្រពៃណី និង ដាំដុះលើដីដែលខ្លួនកាន់កាប់ទៅតាម ក្បួនខ្នាតទំនៀម ទំលាប់នៃការប្រើប្រាស់ជាសមូហភាព ។ ក្នុងពេលរង់ចាំការកំណត់ខាងផ្លូវច្បាប់នូវលក្ខន្តិក:របស់សហគមន៍ ក្រុមដែលមានជាក់ស្ដែងមកទល់បច្ចុប្បន្ន នេះនឹងបន្តគ្រប់គ្រងសហគមន៍ និង អចលនវត្ថុរបស់ខ្លួនតាមប្រពៃណីហើយត្រូវអនុវត្តតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ២៤.
ចាត់ទុកជាសមាជិក នៃសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលអាចទទួលគុណប្រយោជន៍ពីការធានាសិទ្ធិ និង ការការពារដែលរៀបចំឡើងដោយច្បាប់នេះរាល់បុគ្គលដែលឆ្លើយតបទៅ នឹងលក្ខណ:វិនិច្ឆ័យនៃជាតិពន្ធុ អំពីវប្បធម៌ និង សង្គមរបស់សហមន៍ដែលទទួលស្គាល់ដោយមតិភាគច្រើននៃសមាជិកដ៏ទៃទៀត និង ដោយព្រមទទួលនូវសាមគ្គីភាព និង ភាពចំណុះដែលនាំឱ្យមានការចូលក្នុងសហគមន៍ ។
មាត្រា ២៥.
ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺជាដីទាំងអស់ដែលសហគមន៍បានរៀបចំនិវេសនដ្ឋាន និង ប្រកបរបរ កសិកម្ម ប្រពៃណី ។ ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចមិនមែនមានតែដីដែលបានដាំដុះជាក់ស្ដែងនោះទេ ប៉ុន្តែមានដីបំរុងចាំបាច់ ក្នុងការដូរវេនដំណាំ ថែមទៀតដែលតម្រូវទៅតាមរបៀបទាញយកផលដែលធ្លាប់ធ្វើកន្លងមក ហើយត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធររដ្ឋបាល ។ ការវាស់វែង និង ការកំណត់ព្រំប្រទល់នៃអចលនវត្ថុរបស់សហគមន៍ទាំងនោះ ត្រូវកំណត់ទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងដូច ដែលបាន អះអាងដោយសហគមន៍ដោយមានការព្រមព្រៀងពីអ្នកជិតខាង និង ដែលបានកំណត់តាមនីតិវិធីក្នុង មាតិកាទី៦ នៃច្បាប់នេះ និង អនុក្រឹត្យពាក់ព័ន្ធ ។
មាត្រា ២៦.
កម្មសិទ្ធិនៃអចលនវត្ថុដែល បានចែងក្នុងមាត្រា២៥ ត្រូវបានផ្ដល់ដោយរដ្ឋជូនសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជាកម្មសិទ្ធិ សមូហភាព ។ កម្មសិទ្ធិសមូហភាពរួមមានរាល់សិទ្ធិ និង ការការពារកម្មសិទ្ធិដូចកម្មសិទ្ធិឯកជនដែរ ។ ប៉ុន្តែសហគមន៍នោះគ្មានសិទ្ធិចាត់ចែងនូវចំណែកណាមួយនៃកម្មសិទ្ធិសមូហភាពដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋឱ្យទៅបុគ្គល ឬ ក្រុមណាមួយបានឡើយ ។ ការអនុវត្តនូវសិទ្ធិជាកម្មសិទ្ធិទាក់ទងនឹងអចលនវត្ថុរបស់សហគមន៍ និង លក្ខខណ្ឌជាក់លាក់នៃការប្រើប្រាស់ដីត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់អាជ្ញាធរប្រពៃណី និង ត្រូវដាក់ឱ្យនៅក្រោមច្បាប់នៃការអនុវត្តទូទៅទាក់ទង់នឹងអចលនវត្ថុដូចជាច្បាប់ការពារបរិស្ថានជាដើម ។ បញ្ញត្តិនៃមាត្រានេះមិនមែនជាឧបសគ្គដល់សកម្មភាពការងារ របស់រដ្ឋដែលជាតម្រូវការនៃផលប្រយោជន៍ជាតិ តម្រូវការជាបន្ទាន់របស់ជាតិឡើយ ។
មាត្រា ២៧.
ដើម្បីសម្រួលការវិវត្តន៍វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច និង សង្គមនៃសមាជិកសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និង ដើម្បីអនុញ្ញាត ឱ្យពួកគេបានចេញដោយសេរីពីសហគមន៍ ឬ រួចផុតពីការបង្ខិតបង្ខំសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិឯកត្តជនអាចនឹងត្រូវផ្ទេរជាពិសេសឱ្យពួកគេបានលើចំណែកសមស្របមួយនៃដីដែលប្រើដោយសហគមន៍ ប៉ុន្តែចំណែកនៃដីដែលជាកម្មវត្ថុ នៃការយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជននោះមិនអាចជាដីដែលចូលក្នុងនិយមន័យទូទៅនៃទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋទេ ។
មាត្រា ២៨.
គ្មានអាជ្ញាធរណាមួយក្រៅពីសហគមន៍ អាចទទួលបានសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចបានឡើយ ។

អំពីលទ្ធកម្មនៃកម្មសិទ្ធិ

« អំពីការបង្កើតឡើងវិញនូវកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុតាមលទ្ធកម្មពិសេសនៃភោគ:»

មាត្រា ២៩.
ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការបង្កើតឡើងវិញនូវកម្មសិទ្ធិ លើអចលនវត្ថុនៅកម្ពុជាក្រោយសម័យមាន វិបត្តិពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ ដោយមិនចំណុះទៅនឹងវិធានទូទៅនៃអាជ្ញាយុកាល ស្ដីពីកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុភោគនៃអចលនវត្ថុដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ចាប់ ពីឆ្នាំ ១៩៨៩ អាចបង្កើតជាពិសេសនូវសិទ្ធិភណ្ឌិកលើ អចលនវត្ថុ និង នាំទៅដល់លទ្ធកម្មនៃកម្មសិទ្ធិដោយកាន់កាប់ទ្រព្យក្នុងលក្ខខណ្ឌ ដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់នេះ ។ ការចូលកាន់កាប់ភោគៈត្រូវបញ្ចប់នៅពេលដែលច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ។
មាត្រា ៣០.
បុគ្គលទាំងឡាយដែលបានអាស្រ័យផល នៃភោគ:ដោយសន្តិវិធី និង មិនមានការជំទាស់ចាប់ពី៥(ប្រាំ)ឆ្នាំយ៉ាងតិចគិតមកដល់កាលបរិច្ឆេទ នៃការប្រកាសឱ្យប្រើច្បាប់នេះ លើអចលនវត្ថុដែលមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ក្នុងការកាន់កាប់ជាឯកជនមានសិទ្ធិស្នើសុំប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្ថាពរ ។ ក្នុងករណីមានការជំទាស់ដល់ការផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្ថាពរនេះ អ្នកតវ៉ាត្រូវយកភស្តុតាងមកបញ្ជាក់ថាខ្លួនឯងផ្ទាល់បានបំពេញ លក្ខខណ្ឌនៃភោគៈដោយសន្តិវិធី និង មិនមានការជំទាស់ចាប់ពី៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ នៅលើអចលនវត្ថុដែលមានទំនាស់ ឬ យកភ័ស្តុតាងដែល ថាខ្លួនបានទិញអចលនវត្ថុនោះពីភោគៈដើម ឬ ពីសិទ្ធិវន្តស្របច្បាប់ ឬ អ្នកទទួលផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬ ពីសន្តតិជនរបស់ខ្លួន ។
មាត្រា ៣១.
បុគ្គលដែលបានអាស្រ័យផល នៃភោគ: កន្លងមក គិតមកដល់កាលបរិច្ឆេទ ដែលច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ប្រសិនបើបានបំពេញគ្រប់គ្រាន់ នូវលក្ខខណ្ឌទាំងឡាយ ក្នុងការក្លាយទៅជាកម្មសិទ្ធិករអាច ត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយអាជ្ញាធរ មានសមត្ថកិច្ចឱ្យបន្ថែមរយៈពេលកាន់កាប់ភោគៈរបស់ខ្លួនរហូតគ្រប់រយ:ពេលស្របច្បាប់៥(ប្រាំ)ឆ្នាំ និង បាន   ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្ថាពរ ។ ការអនុញ្ញាតឱ្យបន្តរយៈពេលមិនអាចត្រូវបានបដិសេធ ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចឡើយប្រសិនបើភោគ:បានមក ដោយសន្តិវិធី និងមិនមានជំទាស់ ។ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចដែលបដិសេធដោយរំលោភនូវការអនុញ្ញាតឱ្យបន្តរយៈពេលត្រូវទទួលខុសត្រូវផ្ទាល់ខ្លួនចំពោះមុខច្បាប់ ។ ការទទួលស្គាល់ដោយភាពលោភដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនូវភោគៈដែលមិនបំពេញ លក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ និង គ្មានអនុភាព ។ អាជ្ញាធរដែលបានទទួលស្គាល់ដោយរំលោភនេះត្រូវទទួលខុសត្រូវដោយផ្ទាល់ខ្លួនចំពោះមុខច្បាប់ ។
មាត្រា ៣២.
អចលនវត្ថុទាំងឡាយដែលមិនអាចក្លាយទៅជាកម្មសិទ្ធិ នៃអ្នកកាន់កាប់ស្របតាមច្បាប់នេះក្នុងករណីភោគី បំពេញមិនបាននូវលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ដោយហេតុមកពីលក្ខណសម្បត្តិរបស់ខ្លួនជាភោគីកេងបន្លំ ឬ ដោយឥរិយាបថរបស់ខ្លួនជាភោគីដែលលួចលាក់នឹងច្បាប់ ឬ ដែលមិនចេញមុខ ឬ ជាភោគីដោយប្រើហឹង្សា ។ អចលនវត្ថុនោះត្រូវទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋហើយមិនអាចឱ្យជនណាចូលកាន់កាប់ជាភោគីថ្មី សំរាប់លទ្ធកម្មនៃកម្មសិទ្ធិក្នុងលក្ខខណ្ឌជំពូកនេះបានឡើយ ។
មាត្រា ៣៣.
ក្នុងករណីមានការដកហូតអចលនវត្ថុ របស់នីតិបុគ្គលសាធារណ ឬរបស់បុគ្គលឯកជនដោយគ្មានប័ណ្ណប្រសិនបើគ្មានបណ្ដឹងទាមទារ ពីភោគីស្របច្បាប់នៃអចលនវត្ថុដែលបានដកហូត ។ បណ្ដឹងទាមទារនេះមានរយពេល៣ (បី)ឆ្នាំបាច់ពីថ្ងៃដែលរដ្ឋប្រកាសដកហូត ។
មាត្រា ៣៤.
អ្នកកាន់កាប់ថ្មីលើអចលនវត្ថុរបស់នីតិបុគ្គលសាធារណឬរបស់បុគ្គលឯកជនដោយគ្មានប័ណ្ណក្រោយច្បាប់នេះ ចូលជាធរមាន ត្រូវចាត់ទុកជាអ្នកកាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់ ហើយត្រូវទទួលទោសដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២៥៩ នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ៣៥.
មានតែអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងនាមរដ្ឋ និង នីតិបុគ្គលសាធារណប៉ុណ្ណោះដែល អាចឱ្យអ្នកកាន់កាប់អចលនវត្ថុគ្មានប័ណ្ណ ឬមិនគ្រប់គ្រាន់ចាកចេញពីទីតាំងអចលនវត្ថុនោះ ។ សាមញ្ញជនឬអាជ្ញាធរដែលមិនតាំងនាមរដ្ឋឬ នីតិបុគ្គលសាធារណគ្មានសមត្ថកិច្ចដេញអ្នកកាន់កាប់ដោយសន្តិភាពមានប័ណ្ណត្រឹម ត្រូវដោយប្រើកម្លាំងបានឡើយ ។ ការដេញអាចធ្វើបានតែតាមការបង្គាប់របស់តុលាការ យោងតាមបណ្ដឹងរបស់បុគ្គល ដែលបានប្ដឹង ទាមទារទ្រព្យ ។តុលាការត្រូវពិនិត្យបញ្ជាក់រូបភាព ប្រភពកាលបរិច្ឆេទ និង លក្ខខណ្ឌទាំងឡាយនៃប័ណ្ណដែលបានបង្ហាញ ។ តុលាការមិនអាចប្រកែកក្នុងការបង្គាប់ឱ្យចាកចេញដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់បុគ្គលដែលបង្ហាញប័ណ្ណត្រឹមត្រូវ និង ពេញលេញរបស់សុរិយោដីបានឡើយ ។
មាត្រា ៣៦.
បើវិធានការបណ្ដេញចេញ បង្គាប់ដោយតុលាការអាចបណ្ដាលឱ្យមានភាពវឹកវរ ឬមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរដល់សង្គម អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចអាចសុំព្យួរការអនុវត្តន៍ជាបណ្ដោះអាសន្នបាន ។
មាត្រា ៣៧.
លទ្ធកម្មនៃកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុភោគអាចស្រេចបាន ចំពោះតែគុណប្រយោជន៍ដល់បុគ្គលដែលបានកាន់កាប់អចលនវត្ថុស្របតាមលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់នេះ ។ លទ្ធកម្មនេះមិនអាចជាគុណប្រយោជន៍ដល់ភោគីកេងបន្លំឡើយ ។
មាត្រា ៣៨.
ដើម្បីក្លាយទៅជាកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុបាន លុះត្រាភោគនោះត្រូវបានកាន់កាប់ដោយពិតប្រាដកគ្មានហិង្សា ដឹងលឺជាសាធារណគ្មានអាក់ខាន និង ដោយសុចរិត ។ ភោគីត្រូវកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយពិតប្រាកដគឺថា ភោគីទោះកាន់កាប់ដោយខ្លួនឯងក្ដី ឱ្យអ្នកដទៃធ្វើឱ្យក្ដី ត្រូវកាន់កាប់ឱ្យឃើញ ថាការនោះប្រាកដជាធ្វើដើម្បីខ្លួនក្នុងគោលដៅខ្លួនជាភោគីយ៉ាងផ្ដាច់មុខ កុំឱ្យឃើញថាការដែលធ្វើនោះគឺធ្វើដោយសារសិទ្ធិណាមួយផ្សេងទៅវិញ ។ ប្រសិនបើភោគីពិតប្រាកដមិនចេញមុខ នៅពីក្រោយភោគីមិនពិតប្រាកដភោគីនោះមិនអាចទាមទារប័ណ្ណភោគដើម្បីធ្វើលទ្ធកម្មទៅជាកម្មសិទ្ធិបានឡើយ ។ ភោគនោះត្រូវចាត់ទុកជាមោឃ ។ ភោគីត្រូវកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយគ្មានហិង្សាគឺថា ភោគដែលបានមកដោយហិង្សាមិនទុកជាភោគត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ឡើយ ។ ក៏ប៉ុន្តែបើកាលណាគេប្រើហិង្សាក្នុងពេលមានតតិយជនអិតសិទ្ធិសោះមកដណ្ដើមនោះ ហិង្សាគ្មានអិទ្ធិពលអ្វីទៅលើភោគដែលគេបានដោយសន្តិភាពតាំងពីដើមមកទេ ។ ភោគីត្រូវកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយដឹងលឺ ជាសាធារណ គឺថាភោគីត្រូវកាន់កាប់ដោយអិតលាក់បិទបាំងអ្នកទាំងពួងដែលចង់តវ៉ា អំពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួនលើវត្ថុនោះនឹងបានដឹងលឺឃើញមិនខាន ។ ភោគីត្រូវកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយគ្មានអាក់ខាន គឺថាភោគីត្រូវធ្វើនូវកិច្ចការផងទាំងពួងតាមធម្មតាជាប្រក្រតី ក្នុងរយពេលចាំបាច់នៃការទាមទារលទ្ធកម្ម កម្មសិទ្ធិ ។ ការអាក់ខានក្នុងរយ:ពេលខ្លីឬបោះបង់ទុកឱ្យនៅទំនេរដើម្បីឱ្យមានជីជាតិឡើងវិញមិនមែនជា អុបសគ្គដល់លទ្ធកម្ម កម្មសិទ្ធិនោះទេ ។ ភោគីត្រូវកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយសុចរិតគឺថា ភោគីមិនដឹងពីសិទ្ធិជាយថាហេតុរបស់តតិយជនលើវត្ថុដែលកំពុងកាន់កាប់នោះសោះ ។
មាត្រា ៣៩.
ក្នុងការរង់ចាំដើម្បីឱ្យបានទៅជាកម្មសិទ្ធិពេញលេញ ភោគដែលស្របតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះបង្កើតបានជាសិទ្ធិភណ្ឌិកលើអចលនវត្ថុ ។ ភោគៈនេះអាចជាកម្មវត្ថុនៃការផ្លាស់ប្ដូរផ្ទេរសិទ្ធិ ឬជាកម្មវត្ថុនៃកិច្ចការជំនួញ ។
មាត្រា ៤០.
ក្នុងការរង់ចាំការរៀបចំឡើងវិញនូវប្លង់សុរិយោដី និង សៀវភៅគោលបញ្ជីដី អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រូវបន្តចេញប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុចំពោះភោគដែលមានកន្លងមក មុនច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ។ ប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិនេះអាចនឹងបង្កើតបានប័ណ្ណស្ថាពរនៃកម្មសិទ្ធិដែលមានលក្ខណមិនអាចតវ៉ាបានលុះត្រាតែគ្មានការជំទាស់នៅពេលបង្កើតសៀវភៅគោលបញ្ជីដី ។ ក្នុងករណីមានការជំទាស់ទាមទារការកំណត់ថានរណា ជាភោគីស្របច្បាប់នៃអចលនវត្ថុនោះត្រូវផ្អែកលើការស៊ើបអង្កេតបន្ថែម នូវរាល់ភស្តុតាងដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ។ ប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អលចនវត្ថុ គឺជាភស្តុតាងមួយប៉ុន្តែមិនអាចកំណត់តែអែកឯងបានទេ ។
មាត្រា ៤១.
ត្រូវហាមឃាត់ការចេញប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់អចលនវត្ថុ ដែលមិនអាចយកធ្វើជារបស់ឯកជនបានឬដែលមិនបានកាន់កាប់តាម ខណ្ឌស្របច្បាប់ ។
មាត្រា ៤២.
បុគ្គលទាំងឡាយដែលមិនបានចុះបញ្ជីភោគ:ស្របច្បា់របស់ខ្លួន ដោយហេតុមិនបានដឹងឬដោយធ្វេសប្រហែសអ្នកនោះនៅតែមានសិទ្ធិ ត្រូវបានការពារតាមអំណាចនៃមាត្រា២៩ មាត្រា៣០ និង មាត្រា៣១ នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ៤៣.
ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណ: របស់រដ្ឋមិនអាចជាលទ្ធកម្មកម្មសិទ្ធិបានឡើយ ទោះក្នុងករណីណាក៏ដោយ ។ ស្ថានភាពនៃអ្នកកាន់កាប់ទ្រប្យសម្បត្តិសាធារណ:របស់រដ្ឋនៅតែមិនទៀងទាត់ និង ខុសច្បាប់ដដែល ប្រសិនជាស្ថានភាពនោះមិនកើតចេញពីការអនុញ្ញាតតាមបែបផែនដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់ទេនោះ ។ បុគ្គលកាន់កាប់ខុសច្បាប់គ្មានសិទ្ធិទាមទារសំណងសំរាប់ចំណាយលើការងារ និង ការកែលំអដែលខ្លួនបានធ្វើនៅលើអចលនវត្ថុនោះឡើយ ។
មាត្រា ៤៤.
ប័ណ្ណ ឬឯកសារសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ ជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណរបស់រដ្ឋ ឬរបស់នីតិបុគ្គលសាធារណៈដែលចេញដោយអាជ្ញាធរ មានសមត្ថកិច្ចឱ្យដល់បុគ្គលឯកជន ត្រូវទុកជាមោឃ និង គ្មានតម្លៃគតិយុត្ត ។ ភ្នាក់ងារដែលចេញប័ណ្ណ ឯកសារសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់នេះត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ទាំងខាងស៊ីវិល និង ព្រហ្មទណ្ឌ ។ អាជ្ញាធរដែលព្រងើយកន្តើយចំពោះការរំលោភខុសច្បាប់តាមរបៀបនេះ ដែលខ្លួនបានដឹងចាត់ទុកជាអ្នករួមគំនិតហើយត្រូវទទួលទោសដូចគ្នានឹងចារីដែរ ។
មាត្រា ៤៥.
ក្នុងករណីដែលអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចមិនព្រមចេញប័ណ្ណសគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុដល់អ្នកកាន់កាប់ អចលនវត្ថុនោះ អាចធ្វើពាក្យប្ដឹងទៅក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ។
មាត្រា ៤៦.
ការចេញប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឱ្យបុគ្គលក្រៅពីភោគីពិតប្រាកដដែលបានកាន់កាប់អចលនវត្ថុ គឺជាបទល្មើសដែលត្រូវទទួលទោសតាមបញ្ញត្តិនៃមាត្រា២៦១ នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ៤៧.
វិវាទរវាងភោគីចំពោះអចលនវត្ថុមួយ នឹងត្រូវដាក់ឱ្យធ្វើការស៊ើបអង្កេត និង ដោះស្រាយតាមនីតិវិធីដែលបានកំណត់ ។ លទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេត ត្រូវដាក់ជូនគណកម្មការសុរិយោដីដែលបង្កើតឡើង នៅក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ។ គណកម្មការនេះត្រូវធ្វើសេចក្ដីសំរេចលើបដិវាទកម្មនោះ ។ ក្នុងករណីមិនសុខចិត្តគូរវិវាទអាចប្ដឹងទៅតុលាការបាន ។ ការរៀបចំ និង ការប្រព្រឹត្តទៅនៃគណកម្មការនេះត្រូវកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។

អំពីសម្បទានដី

មាត្រា ៤៨.
សម្បទានដីជាសិទ្ធិស្របច្បាប់ ដែលបានចែងក្នុងឯកសារគតិយុត្ត ចេញដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចតាម អំណាចឆន្ទានុសិទ្ធិ ឱ្យរូបវន្តបុគ្គល ឬក្រុមមនុស្សដើម្បីកាន់កាប់ដី និង ប្រើប្រាស់សិទ្ធិលើដីនោះតាមការកំណត់នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ៤៩.
សម្បទានដីត្រូវឆ្លើយតបទៅនឹងប្រយោជន៍សង្គម ឬទៅនឹងប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ។ សម្បទានដីឆ្លើយតបទៅនឹងប្រយោជន៍សង្គម អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកទទួលប្រយោជន៍ រៀបចំដើម្បីសង់លំនៅឋានឬ និង ដាំដំណាំនៅលើដីដែលជាកម្ម សិទ្ធិរបស់រដ្ឋដើម្បីធានាការចិញ្ចឹមជីវិត ។ សម្បទានដីត្រូវឆ្លើយតបទៅនឹងប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកទទួលប្រយោជន៍កាប់ឆ្ការ ទាញយកផលធ្វើអាជីវកម្មក អុសស្សាហកម្មលើដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។
មាត្រា ៥០.

សម្បទានអាចមានរូបភាពផ្សេងទៀតដូចជាការអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ រៀបចំ ឬធ្វើអាជីកម្មដីដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋទោះជាភ្ជាប់ ឬមិនភ្ជាប់ទៅនឹងការបំពេញសេវាសាធារណ ក៏ដោយមានជាអាទិ៍សម្បទានរ៉ែ សម្បទានព្រលានយន្តហោះ សម្បទានរៀបចំតំបន់អុស្សាហកម្ម សម្បទាននេសាទ ។ សម្បទានទាំងនេះមិនឋិត នៅក្រោមបទបញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះទេ ។
មាត្រា ៥១.

សម្បទានដីអាចប្រគល់ឱ្យដោយ អិតគិតថ្លៃទេលើកលែងតែសម្បទាន ឆ្លើយតបទៅនឹងប្រយោជន៍សង្គមដែលប្រគល់ឱ្យគ្រួសារក្រីក្រសំរាប់តាំងទីលំនៅ ឬ និង ដាំដំណាំចិញ្ចឹមជីវិត ។
មាត្រា ៥២.

សម្បទានដីអាចបង្កើតបានតែសិទ្ធិក្នុងរយពេល មួយជាកំណត់តាមកិច្ចសន្យាដែលបានបង្កើតសម្បទាននោះស្របតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះ ។ សម្បទានដីមិនអាចឈានដល់ការបង្កើតនូវសិទ្ធិ ជាកម្មសិទ្ធិលើដីដែលបានផ្ដល់ជាសម្បទានជាប្រយោជន៍ដល់សាមីជននោះទេ លើកលែងតែចំពោះសម្បទានដែលឆ្លើយតបទៅ នឹងប្រយោជន៍សង្គម ។
មាត្រា ៥៣.

សម្បទានដីមិនអាចកើតចេញពីស្ថានភាពកាន់កាប់ដីជាក់ស្ដែងបានទេ ។ សម្បទានដីត្រូវសំអាងលើលិខិតគតិយុត្តជាក់លាក់ ដែលបានចេញមុនការកាន់កាប់ដីដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចគឺរដ្ឋ ឬសមូហភាពដែនដីសាធារណ ឬគ្រឹះស្ថានសាធារណដែលជាកម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលត្រូវបានផ្ដល់ជាសម្បទាន ។ សម្បទានត្រូវតែចុះបញ្ជីនៅក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ។
មាត្រា ៥៤.

សម្បទានដីត្រូវមានលក្ខខណ្ឌ ។ សម្បទានត្រូវតែអនុលោមទៅតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះដែលជាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណ ។លិខិតសម្បទានអាចមានខដោយឡែកផ្សេងទៀតដែលមានតម្លៃជាកិច្ចសន្យា ។
មាត្រា ៥៥.
សម្បទានដីត្រូវដកហូត វិញដោយសេចក្ដីសំរេចខាងរដ្ឋបាល ក្នុងករណីលក្ខខណ្ឌច្បាប់មិនត្រូវបានគោរព ។ ករណីនេះសម្បទានិក មានសិទ្ធិប្ដឹងទៅតុលាការតាមនីតិវិធីដែលច្បាប់បានកំណត់ ។ សម្បទានដីអាចត្រូវបានទុកជាមោឃដោយតុលាការ កាលបើសម្បទានិកមិនគោរពខដោយឡែកដែលមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យា ។
មាត្រា ៥៦.
សិទ្ធិរបស់សម្បទានិកលើដីដែលបានផ្ដល់ជាសម្បទានក្នុងអំលុងពេលនៃសម្បទាន គឺ ជាសិទ្ធិដែលទទួលស្គាល់ដូចជាកម្មសិទ្ធិករ លើកលែងតែការផ្ទេរសិទ្ធិ ។ សម្បទានការមានសិទ្ធិជាពិសេសក្នុងការ ការពារស្ថានភាពរបស់ខ្លួនដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ។ សម្បទានិកអាចទាញយកនូវផលិតផល ពីដីរបស់ខ្លួនធ្វើការរៀបចំដាំដុះស្របតាមគោលបំណងនៃសម្បទាន ។ សម្បទានិកមិន អាចកែប្រែគោលបំណងនៃសម្បទានឱ្យខ្លួនចំពោះការទន្ទ្រាន ឬការប៉ះពាល់ដល់រចនាសម្ព័ន្ធធម្មជាតិ និង ធ្វើអាជីវកម្មដែលមានលក្ខណ ជាការបំផ្លាញនៅចុងបញ្ចប់នៃសម្បទានបានឡើយ ។
មាត្រា ៥៧.
ការផ្ទេរដីសម្បទានមិនអាច ធ្វើឡើងតាមរយការផ្ទេរសិទ្ធិបានឡើយ ។ ការផ្ទេរសម្បទានអាចកើតឡើងតែតាមរយការបង្កើតកិច្ចសន្យាថ្មីនៃសម្បទាន ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ជាគុណប្រយោជន៍ដល់អ្នកទទួលសិទ្ធិសម្បទានថ្មី ។ ក្នុងករណីដែលសម្បទានិកទទួលមរណភាព ទាយាទទាំងឡាយរបស់ខ្មោចប្រសិនជាមានបំណងអាច នឹងបន្តប្រើប្រាស់សិទ្ធិទាំងនោះ ក្នុងរយពេលសម្បទានដែលនៅសល់ ។
មាត្រា ៥៨.
សម្បទានដីអាចធ្វើឡើងបានតែនៅលើដី ដែលជាចំណែក នៃទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ ។ សម្បទានដីមិនអាចប៉ះពាល់ផ្លូវគមនាគមន៍ ដីចំណី ផ្លូវ និង ដីចាំបាច់សំរាប់ថែទាំក៏ដូចជាផ្លូវទឹក ត្រពាំង បឹង និង ដែនទឹកបំរុង ដែលមានប្រយោជន៍ដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឡើយ ។
មាត្រា ៥៩.
សម្បទានដីអាចមានទំហំច្រើនបំផុតត្រឹមតែ ១០.០០០ (មួយម៉ឺន) ហិកតា ។ សម្បទានដីដែលសំរេចហើយ មាន បំណងលើសទំហំកំណត់ខាងលើ ជាកម្មវត្ថុនៃការកាត់បន្ថយ ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើការកាត់បន្ថយនេះមានឥទ្ធិពលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍ អាជីវកម្មដែលកំពុងមានដំណើរការ សម្បទានិកអាចនឹងទទួលបានការលើកលែងជាពិសេស ។ នីតិវិធីនៃការកាត់បន្ថយ និង ការលើកលែងជាពិសេសត្រូវកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។ ត្រូវបានហាមឃាត់ការចេញលិខិតសម្បទានដីច្រើនកន្លែងឱ្យបុគ្គលតែម្នាក់ឬឱ្យនីតិបុគ្គល ច្រើនតែគ្រប់គ្រងដោយរូបវន្តបុគ្គល នីតិបុគ្គលដដែលៗ ដែលមានទំហំសរុបធំជាងទំហំដែលបានកំណត់នៅវាក្យខ័ណ្ឌខាងលើ ។
មាត្រា ៦០.
នីតិវិធីនៃការផ្ដល់សម្បទានដីសំរាប់ការសង់លំនៅឋាន និង សម្បទានដីកសិកម្មសំរាប់ការិញ្ចឹមជីវិត ឬអាជីវកម្មអុស្សាហកម្ម ត្រូវកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។
មាត្រា ៦១.
រយ:ពេលនៃសម្បទានដីត្រូវកំណត់៩៩ (កៅសិបប្រាំបួន) ឆ្នាំ យ៉ាងច្រើន ។
មាត្រា ៦២.
រាល់សម្បទានដីសំរាប់ដំណាំអុស្សាហកម្ម ត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្មក្នុងរយ:ពេល ១២ (ដប់ពីរ)ខែបន្ទាប់ពីការផ្ដល់សម្បទាន បើមិនដូច្នោះទេនឹងត្រូវទុកជាមោឃ ។ ការខកខានធ្វើអាជីវកម្មរយពេលលើសពី១២ (ដប់ពីរ) ខែឡើងទៅ គិតពីថ្ងៃដែលច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ត្រូវទុកជាមោឃប្រសិន បើការខកខានមិនបានធ្វើអាជីវកម្មនោះ ពុំមានមូលហេតុត្រឹមត្រូវ ។ រាល់ការមិនបានបំពេញកិច្ចតាមសៀវភៅបន្ទុក ដោយសម្បទានិកនាំឱ្យមានការដកហូតសម្បទាន ។ ក្នុងករណីនៃការដកហូតសម្បទានទោះជាមានមូលហេតុអ្វីក៏ដោយ សម្បទានិកគ្មានសិទ្ធិទារសំណងនៃការខូចខាតណាមួយឡើយ ។

អំពីរបៀបលទ្ធកម្មនៃកម្មសិទ្ធិ

មាត្រា៦៣.
ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុរវាងបុគ្គលឯកជន តាមរយការលក់ការដូរការធ្វើអំណោយ ឬតាមរយសន្តតិកម្មត្រូវអនុវត្តតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ។

អំពីលទ្ធកម្មដោយការលក់អចលនវត្ថុ

មាត្រា ៦៤.
ការលក់អចលនវត្ថុគឺជាកិច្ចសន្យាដែលអនុញ្ញាត ឱ្យផ្ទេរសិទ្ធិនៃអចលនវត្ថុពីអ្នកលក់ទៅឱ្យអ្នកទិញ ដោយអ្នកទិញត្រូវបង់ប្រាក់ថ្លៃអចលនវត្ថុនោះទៅឱ្យអ្នកលក់ ។
មាត្រា ៦៥.
ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិមិនអាចជំទាស់ពីតតិយជនបាន លុះត្រាតែកិច្ចសន្យាលក់អចលនវត្ថុត្រូវបានធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរតាមទម្រង់លិខិតថាភូតធ្វើដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចហើយត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅអង្គភាពសុរិយោដី ។ កិច្ចសន្យាលក់តែអែកឯងមិនអាចចាត់ទុក្ខ ជាការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិទ្រព្យនោះពេញលក្ខណច្បាប់បានឡើយ ។
មាត្រា ៦៦.
បុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ និង មានសមត្ថភាពចុះកិច្ចសន្យាអាចលក់ ឬទិញទ្រព្យជាអចលនវត្ថុបាន ។
បុគ្គលដែលមិនអាចលក់បានគឺ ៖ * បុគ្គលដែលមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យដែលត្រូវលក់ * កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យអវិភាគដោយគ្មានការយល់ព្រមពីកម្មសិទ្ធិអវិភាគផ្សេងទៀត * បុគ្គលដែលមានអចលនវត្ថុជាកម្មវត្ថុនៃការរឹបអូស ។បុគ្គលដែលមិនអាចទិញបានគឺ * អាណាព្យាបាលមិនអាចទ្រព្យរបស់បាលិតខ្លួន * ហិតូបត្ថម្ភក:មិនអាចទិញទ្រព្យដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង * ចៅក្រម ឬភ្នាក់ងាររដ្ឋបាលមិនអាចទិញទ្រព្យដែលយុត្តាធិការរបស់ខ្លួន ឬដែលខ្លួនមានបេសកម្មលក់ * បុគ្គលដែលមានទ្រព្យត្រូវរឹបអូសមិនអាចទិញទ្រព្យនោះវិញបានទេ ។
មាត្រា ៦៧.
ការលក់រវាងសហព័ន្ធត្រូវទុកជាមោឃៈ ។
មាត្រា ៦៨.
អ្នកលក់ត្រូវធានាជាមួយអ្នកទិញ ក្នុងកិច្ចសន្យាចំពោះអចលនវត្ថុដែលលក់នូវ រាល់វិការអាថ៌កំបាំងសំខាន់ៗបើពុំនោះទេនាំឱ្យ មានកតិការភេទនៃការលក់ ។
មាត្រា ៦៩.
ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិចាត់ទុកជាបានសម្រេចចាប់ពីពេលដែល បានចុះបញ្ជីកិច្ចសន្យានោះនៅអង្គភាពសុរិយោដី ។ ថ្លៃលក់ត្រូវតែចុះក្នុងកិច្ចសន្យាលក់ បើមិនដូចច្នោះទេ កិច្ចសន្យាលក់នោះត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ ។ កិច្ចសន្យាលក់អចលនវត្ថុនឹងអាចចុះបញ្ជីបាន លុះត្រាតែភាគីទាំងអស់បានបង្ហាញភស្តុតាង ថារាល់ពន្ធលើទ្រព្យនោះត្រូវ បានបង់រួច ។

ផ្នែកទី២ អំពីលទ្ធកម្មដោយការដូរអចលនវត្ថុ[កែប្រែ]

មាត្រា ៧០.
ការដូរអចលនវត្ថុ គឺជាកិច្ចសន្យាដែលភាគីទាំងសងខាង បានព្រមព្រៀងឱ្យអចលនវត្ថុវគ្នាទៅវិញទៅមក ។ ការដូរអចលនវត្ថុអនុញ្ញាត ឱ្យផ្ទេរកម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុបាន ។ ការដូរនេះត្រូវមានលក្ខខណ្ឌដូចគ្នានឹងការលក់ដែរ ។

អំពីលទ្ធកម្មដោយសន្តតិកម្ម

មាត្រា ៧១.
អាចផ្ទេរតាមរយ:សន្តតិកម្មឥតបណ្ដាំ សន្តតិកម្មមានបណ្ដាំឬអច្ចយទាននូវ * ទ្រព្យជាអចលនវត្ថុដែលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិត្រូវបានរៀបចំជាស្ថាពរ ស្របតាមបញ្ញត្តិទាំងឡាយនៃច្បាប់នេះ * ភោគ:ទាំងឡាយស្របតាមច្បាប់ដោយយោងទៅលើប័ណ្ណឬឯកសារគតិយុត្ត ឬភស្តុតាងផ្សេងៗទៀ * រាល់អវយវភេទនៃកម្មសិទ្ធិ និង រាល់សិទ្ធិភណ្ឌិកអចលនវត្ថុ ។
មាត្រា ៧២.
ក្នុងករណីសន្តតិកម្ម ការគិតតាមរយៈពេលចាំបាច់ នៃការកាន់កាប់អចលនវត្ថុសំរាប់លទ្ធកម្មកម្មសិទ្ធិពេញលេញដូចដែលបានបញ្ញត្តិក្នុងមាត្រា៣០ និង មាត្រា៣១ នៃច្បាប់នេះត្រូវរាប់ចាប់ពីពេលដែលខ្មោចបានចូលកាន់កាប់ទ្រព្យនោះ ។
មាត្រា ៧៣.
ទ្រព្យជាអចលនវត្ថុដែលគ្រាន់តែកាន់កាប់ដោយជាក់ស្ដែង ហើយមិនទាន់បានចុះបញ្ជី ឬបញ្ជាក់ដោយលិខិតរដ្ឋបាលប៉ុន្តែត្រូវបានកាន់កាប់ស្របតាមលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ ក៏អាចជាកម្មវត្ថុនៃការផ្ទេរតាមសន្តតិកម្មបានដែរ ។
មាត្រា ៧៤.
ក្នុងករណីទ្រព្យកាន់កាប់គ្មានប័ណ្ណត្រូវបាន ផ្ទេរតាមរយ:សន្តតិកម្មទាយាទដែលជាអ្នកកាន់កាប់ថ្មីអាចបន្តចាត់ចែងទ្រព្យនោះ និង ទទួលបាននូវកិច្ចការពារដោយហេតុថាស្ថានភាពរបស់ខ្លួនឆ្លើយតបទៅ នឹងលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ ។ ក្នុងករណីនេះ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឬជនណាក៏ដោយមិនអាចយកលេសពីស្ថានភាពនៃការកាន់កាប់ជាក់ស្ដែងរបស់ខ្មោចឬយក លេសពីការខ្វះនូវការជំរះមរតកត្រឹមត្រូវ ដើម្បីធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិនៃទាយាទ និង ជាពិសេសដើម្បីបដិសេធការទទួលស្គាល់ ឬមិនបញ្ជាក់ការកាន់កាប់របស់គេបានឡើយ ។
មាត្រា ៧៥.
កាលបើអចលនវត្ថុជាមរតកប្រើប្រាស់សំរាប់ជាលំនៅ ឋាននៃគ្រួសាររបស់ខ្មោច ឬដីប្រើប្រាស់សំរាប់ការផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពដោយផ្ទាល់ទាយាទមិនអាចស្នើសុំបែងចែក ឬសម្រេចលក់ទ្រព្យនោះទេ លើកលែងមានការយល់ព្រមដោយច្បាស់ពីសហទាយាទទាំងអស់ ។ ក្នុងករណីមានការជំទាស់អំពីការបែងចែកមរតក សហទាយាទមានសិទ្ធិប្ដឹងទៅតុលាការដើម្បីសុំឱ្យដោះស្រាយទំនាស់នេះ ។ ការលក់ចំណែកសិទ្ធិរបស់សហទាយាទណាម្នាក់ត្រូវទុកជាមោឃប្រសិនបើគ្មានការយល់ព្រមច្បាស់លាស់ពីសហទាយាទទាំងអស់ ។ ម្យ៉ាងទៀតចំពោះសហទាយាទដែលបានលក់ចំណែក សិទ្ធិរបស់ខ្លួននេះត្រូវបានបាត់បង់សិទ្ធិនៃសន្តតិកម្មលើទ្រព្យដែលបានលក់ ។ សហទាយាទណាម្នាក់ដែលបានបំពានការហាមលក់មរតកន ត្រូវទទួលខុសត្រូវតែម្នាក់ឯង លើអំពើរបស់ខ្លួនចំពោះអ្នកទិញ ។
មាត្រា ៧៦.
ទាយាទទាំងឡាយដែល មិនអាចបន្តនិរន្តរភាព នៃការកាន់កាប់ទ្រព្យជាមរតកបានដោយជាក់ស្ដែង ឬដោយគតិយុត្តឬមិនចង់ទទួលបន្ទុកដោយខ្លួនឯងអាចធ្វើការផ្ទេរដោយប្រគល់សិទ្ធិឱ្យតតិយជនបាន ។
មាត្រា ៧៧.
បើអ្នកទទួលសម្បទានដីឆ្លើយតបទៅនឹង ប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចមិនមែនជាក្រុមហ៊ុន ហើយមានប័ណ្ណអចលនវត្ថុកាន់កាប់ដោយរូបវន្តបុគ្គលម្នាក់ដែលទទួលមរណភាព សម្បទាននោះមិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការបែងចែកដោយគ្មានការយល់ព្រមពីអាជ្ញាធររដ្ឋបាលដែលបានផ្ដល់សម្បទានបានឡើយ ។
មាត្រា ៧៨.
ទ្រព្យទាំងឡាយដែលកម្មសិទ្ធិករស្លាប់ដោយគ្មានបន្សល់ទុកនូវទាយាទ ឬអច្ចយលាភីត្រូវត្រលប់កមជារបស់រដ្ឋហើយត្រូវបញ្ចូលក្នុងទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ ។
មាត្រា ៧៩.
ការចាត់ចែងមរតកត្រូវស្ថិតនៅក្រោមវីធាន ទាំងឡាយនៃទំលាប់ប្រពៃនីក្នុងរឿងនេះក្នុងពេលរង់ចាំ ប្រកាសឱ្យប្រើក្រមរដ្ឋប្បវេណីថ្មី ។

អំពីលទ្ធកម្មដោយប្រទានកម្ម

មាត្រា ៨០.
ប្រទានកម្មគឺជាកិច្ចសន្យាដែលជនម្នាក់ហៅថាអ្នកឱ្យឬ ទាយកផ្ទេរនូវកម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យរបស់ខ្លួនឱ្យទៅជនម្នាក់ទៀតហៅថាអ្នកទទួលឬបដិគ្គាហកដែលព្រមទទួលយកទ្រព្យនោះ ។
មាត្រា ៨១.
ប្រទានកម្មអចលនវត្ថុមិនអាចត្រូវបានជំទាស់ពីតតិយជនបាន លុះត្រាតែប្រទានកម្មនោះត្រូវបានធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ តាមទម្រង់លិខិតថា ភូតហើយត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅអង្គភាពសុរិយោដី ។
មាត្រា ៨២.
អចលនវត្ថុអាចជាកម្មវត្ថុនៃប្រទានកម្ម រវាងអ្នកនៅរស់ឬប្រទានកម្មដោយហេតុមរណ ឬអច្ចយទាន ។ ប្រសិនបើជាប្រទានកម្ម ទៅវិញទៅមកប្រតិបត្តិការនេះបង្កើតបានជាការប្ដូរ ។
មាត្រា ៨៣.
រដ្ឋអាចធ្វើអំណោយបានជាងចលនវត្ថុ ចំពោះតែរូបវន្តបុគ្គលដោយហេតុផលសង្គមកិច្ច ដើម្បីឱ្យស្នាក់នៅ ឬដាំដំណាំចិញ្ចឹមជីវិត ។ តម្លៃអចលនវត្ថុដែលផ្ដល់ឱ្យត្រូវបានកំណត់សមស្របទៅ នឹងគោលដៅណាមួយដែលចង់បាន និង មិនអនុញ្ញាតឱ្យកេងយកកំរ៉ៃ ឬធ្វើមានបានមិនស្របទៅ នឹងកំរិតជីវភាពសង្គមនៃអ្នកទទួល ។ ប្រទានកម្មដែលរដ្ឋបានធ្វើពីមុនមកហើយមិនអាចសើរើបានឡើយ ។
មាត្រា ៨៤.
ប្រទានកម្មជាទ្រព្យជាអចលនវត្ថុមិនអាចដកហូតមកវិញបានឡើយ នៅពេលដែលមានការព្រមទទួលហើយនោះ ។ ប្រទានកម្ម នេះអាចធ្វើការផ្ទេរសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិបានភ្លាម ។ ប៉ុន្តែទាយកអាចរក្សាទុកសំរាប់ខ្លួននូវសិទ្ធិផលអុបភោគនៃទ្រព្យសិទ្ធិនៃប្រើប្រាស់ និង អាស្រ័យ នៅនៃអចលនវត្ថុដែលត្រូវចែងក្នុងកិច្ចសន្យា និង ត្រូវចុះបញ្ជីនៅក្នុងអង្គភាពសុរិយោដី ។

អំពីរបបកម្មសិទ្ធិឯកជន សិទ្ធិ និង កាតព្វកិច្ចនៃកម្មសិទ្ធិករ)

អំពីការអាស្រ័យផល នៃកម្មសិទ្ធិ

មាត្រា៨៥.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ អាស្រ័យផល និង ចាត់ចែងទ្រព្យរបស់ខ្លួនផ្ដាច់មុខ និង ទូលំទូលាយកុំឱ្យតែ យកទ្រព្យនោះទៅប្រើប្រាស់ក្នុងបទណាមួយដែលច្បាប់បានហាមឃាត់ ។
មាត្រា៨៦.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យមិនអាចប្រើប្រាស់ទ្រព្យនោះក្នុងគោលដៅ ព្យាបាលឬរំខានដល់តតិយជន និង ជាពិសេស ដល់អ្នកជិតខាងរបស់ខ្លួនបានឡើយ ។ ការប្រើប្រាស់ទ្រព្យជាជាធម្មតាដែលមានចរិតធម្មានុរូបមិនអាចចាត់ទុកជាការរំខានដែលបណ្ដាលឱ្យរាំងស្ទះដល់ការប្រើ ប្រាស់ ទ្រព្យនោះបានឡើយ ។
មាត្រា៨៧.
កម្មសិទ្ធិករនៃដីអាចធ្វើនៅលើដី រាល់ការដាំដុះ ការរៀបចំ និង ការសាងសង់តាមបំណង របស់ខ្លួនលើកលែងតែមានច្បាប់ហាមឃាត់ ។ ការរៀបចំឬការសាងសង់ទាំងនោះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនទាំងអស់ស្របតាមបញ្ត្តិនៃផ្នែកទី៣នៃជំពូកនេះ ។
មាត្រា ៨៨.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុអាចរៀបចំឬកែប្រែបាន ដោយសេរីនូវប្រភេទ និង រចនាសម្ព័ន្ធដើមនៃទ្រព្យរបស់ខ្លួនស្របតាមការប្រើប្រាស់ដែលខ្លួនចង់ធ្វើតាមការកំណត់នៃច្បាប់ ។
មាត្រា ៨៩.
ចាត់ទុកជាការកែប្រែប្រភេទ ឬរចនាសម្ព័ន្ធដើមនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុក្នុងន័យនៃច្បាប់នេះមានជាអាទិ៍ ការគាស់រានដីការកាប់ព្រៃឈើ ការដាំដំណាំ លើដីនោះការចាក់បំពេញដី ការឈូសពង្រាបភ្នំ ការជីករុករកការជីកយកដីចេញការជីកអណ្ដូងរ៉ែ ឬកន្លែងយកថ្ម ការរៀបចំ ឬការធ្វើឱ្យស្ងួតដែនវារីជាតិ ការរៀបចំដីកសិកម្មទៅជាទីប្រជុំជន ការបង្កើតតំបន់អុស្សាហកម្ម និង ការបង្កើតទីតាំងរោងចក្រ ។
មាត្រា ៩០.
កម្មសិទ្ធិករនៃផ្ទៃដីគឺជាកម្មសិទ្ធិករនៃផ្នែកក្រោមដី និង រាល់អ្វីៗដែលអាចទាញយកផលបានកុំឱ្យតែផ្ទុយ នឹងបញ្ញត្តិនៃមាត្រា៨៨ និង មាត្រា៨៩ នៃច្បាប់នេះ ។ ព្រំប្រទល់នៃផ្នែកខាងក្រោមដីត្រូវបានកំណត់តាមបន្ទាត់ឈរនៃផ្ទៃរាបខាងលើ ។ ប៉ុន្តែកម្មសិទ្ធិករមិនអាចទាមទារជាកម្មសិទ្ធិនូវបដិមាករ ចំលាក់ក្រឡោតឬបុរាណវត្ថុគ្រប់ប្រភេទដែលបានរកឃើញ ។ ស្នាដៃទាំង នេះជាចំណែកនៃបេតិកភណ្ឌជាតិ ហើយត្រូវតែប្រគល់ឱ្យក្រសួងវប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្ប
មាត្រា ៩១.
កម្មសិទ្ធិករនៃផ្ទៃដីក៏ជាកម្មសិទ្ធិករនៃលំហអាកាស និង វត្ថុធាតុអចិន្ត្រៃយ៍ដែលស្ថិតចំពីលើដីជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនលើកលែងតែបណ្ដាញខ្សែអគ្គិសនី និង ទូរគមនាគមន៍ដែលត្រូវអនុវត្តតាមច្បាប់ដោយឡែក ។ ជាពិសេសកម្មសិទ្ធិករអាចកាប់មែកឈើ អ្នកជិតខាងដែលលយចូលមកលើកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ឬបេះយកផលផ្លែឈើនោះបាន ។ ប៉ុន្តែកម្មសិទ្ធិករមិនអាចហាមឃាត់ការហោះហើរដោយអាកាសយានគ្រប់ប្រភេទបានឡើយ ។
មាត្រា ៩២.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុអាចបង្កើតបានជាប្រាតិភោគនៃកិច្ចសន្យាស្របតាមបញ្ញត្តិដែលបានកំណត់ក្នុងមាតិកាទី៥ នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ៩៣.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យអាចចាត់ចែងផលិតផល និង ការកើនឡើងតាមធម្មជាតិឬតាមសប្បនិម្មិត ដែលផ្សំគ្នាឬដែលជាប់ជាមួយនឹងទ្រព្យនោះតាមវិធានដែលបានកំណត់ក្នុងផ្នែកទី២ និង ទី៣ នៃជំពូកនេះ ។ផ្នែកទី២ អំពីអុបាគមន៍ផលិតផល និង ផលទុននៃកម្មសិទ្ធិ

មាត្រា ៩៤.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុមានសិទ្ធិទទួលផលគ្រប់បែបយ៉ាងពីទ្រព្យនោះមានផលធម្មជាតិ និង ផលស៊ីវិលតាមសិទ្ធិអុបាគមន៍ ។ ផលធម្មជាតិគឺផលដែលកើតចេញពីដីដោយអែកឯង ឬដោយអំពើរបស់មនុស្ស ។ ផលស៊ីវិលគឺផលទុនធនលាភ និង ការប្រាក់ ។

មាត្រា ៩៥.
ផលដែលកើតចេញពីដំណាំលើទ្រព្យជាដីជារបស់កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យនោះ លុះត្រាតែកម្មសិទ្ធិករនោះបាន សងតំលៃនៃការភ្ជួររាស់ពលកម្ម និង ពូជដែលបានធ្វើជាយថាហេតុដោយតតិយជន ។

អំពីការកើននៃកម្មសិទ្ធិ

អំពីការកើនដោយអំពើរបស់មុនស្ស

មាត្រា ៩៦.
សំណង់ ដំណាំ និង ការទាំងឡាយដែលបានធ្វើនៅលើដីឬនៅក្រោមដី ត្រូវបានចាត់ទុកថាបានធ្វើដោយកម្ម សិទ្ធិករដោយសាហ៊ុយផ្ទាល់ខ្លួនហើយជារបស់កម្មសិទ្ធិករនោះលើកលែងតែមានភស្តុតាងផ្ទុយពីនោះ ។
មាត្រា ៩៧.
កម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលបានធ្វើការសាងសង់ ដាំដុះឬ រៀបចំដោយប្រើសម្ភារដែលមានមិនមែនជារបស់ខ្លួនត្រូវចេញថ្លៃសម្ភារទាំង នោះឱ្យម្ចាស់គេវិញ ។ កម្មសិទ្ធិករនោះអាចត្រូវផ្ដន្ទាទោសឱ្យសងជម្ងឺចិត្តផងដែរ ប្រសិនជាមានប៉ុន្តែម្ចាស់សម្ភារគ្មានសិទ្ធិដក យកសម្ភារនោះចេញឡើយ ។
មាត្រា ៩៨.
កាលបើដំណាំ សំណង់ និង ការរៀបចំទាំងឡាយត្រូវបានធ្វើឡើងដោយបំពានពីតតិយជន និង ដោយសម្ភាររបស់ខ្លួនកម្មសិទ្ធិករនៃដីមានសិទ្ធិរក្សាទុករបស់ទាំងនោះ ឬបង្ខំឱ្យតតិយជននោះដកយកចេញបាន ។ ប្រសិនជាកម្មសិទ្ធិករនៃដីសុំឱ្យដកយកចេញនូវដំណាំ និង សំណង់ដែលបានធ្វើដោយបំពានសោហ៊ុយនៃការដកចេញជាបន្ទុករបស់តតិយជនហើយគ្មានសំណងណាមួយសំរាប់អ្នកនោះទេ ។ តតិយជននោះក៏អាចត្រូវផ្ដន្ទាទោសឱ្យសងជម្ងឺចិត្តផងដែរប្រសិនបើមានព្យសនកម្មជាយថាហេតុដល់កម្មសិទ្ធិករនៃដី ។ ប្រសិនបើកម្មសិទ្ធិករ មិនអាចសុំដកយកចេញនូវការទាំងនោះកម្មសិទ្ធិករនោះត្រូវសងថ្លៃសម្ភារ និង ថ្លៃការងារដោយមិនអាចសុំគិត ដល់តម្លៃលើសតិច ឬច្រើនដែលដីអាចនឹងកើនតម្លៃនោះទេ ។ចំពោះដំណាំ សំណង់ឬការទាំងឡាយណាដែលបានធ្វើដោយតតិយជនដោយសុចរិតដូចមានចែងក្នុងមាត្រា៣៨នៃច្បាប់នេះ កម្មសិទ្ធិករមិនអាចសុំដកយកចេញនូវការដំណាំឬការរៀបចំទាំងនោះបានឡើយ ។ កម្មសិទ្ធិ ករមានជំរើសពីរឬ មួយសងថ្លៃសម្ភារ និង ថ្លៃពលកម្ម ឬមួយសងជាទឹកប្រាក់ស្មើនឹងតម្លៃលើសដែលដីបានតម្លៃក៏បាន ។

អំពីការកើនដោយធម្មជាតិ

មាត្រា ៩៩.
ដីដុះដែលកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ បន្តិចម្ដងៗលើដីជាប់មាត់ទន្លេ ឬស្ទឹង ព្រែកហៅថាល្បាប់ ។ ល្បាប់ត្រូវបានជាប្រយោជន៍ដល់សិទ្ធិករដែលមាន ដីជាប់មាត់ទឹកដែលនាវាឬក្បូនចេញចូលបានបណ្ដែតបាន ឬមិនបាន ។ ក្នុងករណីនាវាឬក្បូនចេញចូលបានបណ្ដែតបាន កម្មសិទ្ធិករត្រូវទុកផ្លូវសំរាប់ទាញពួរនាវាចស្របទៅតាមបទបញ្ជាទាំងឡាយ ។
មាត្រា ១០០.
ចំពោះដីដែលកើនឡើងដោយសារចន្តទឹកហូរនាំល្បាប់បន្តិចម្ដងៗ មើលមិនដឹងពីច្រាំងម្ខាងទៅគរនៅច្រាំងម្ខាងទៀតជាប់ជាមួយ នឹងដីអ្នកផ្សេង កម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលជាប់នឹងដីដុះនោះ ទទួលបានគុណប្រយោជន៍នៃល្បាប់នេះដោយមិនអាចឱ្យអ្នកមានដីនៅច្រាំងម្ខាងដែលបាត់ដីមកតវ៉ាយកដីដែលបាត់នោះបានឡើយ ។
មាត្រា ១០១.
ប្រសិនជាទន្លេ ឬស្ទឹង ព្រែកដែលនាវាចេញចូលបាន ឬមិនបាននាំយកចេញដោយកម្លាំងទឹកជំនន់ភ្លាមៗ នូវចំណែកដីដ៏ធំ និង អាចស្គាល់បានពីច្រាំងម្ខាងទៅភ្ជាប់នឹងដីខាងក្រោមខ្សែទឹក ឬនឹងច្រាំងម្ខាងទៀត កម្មសិទ្ធិករ នៃដីដែលបាក់ចេញអាចតវ៉ាយកជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនវិញបាន តែត្រូវដាក់ពាក្យប្ដឹងទារក្នុងរយពេលយ៉ាងយូរ១ (មួយ)ឆ្នាំគិតពីថ្ងៃកើតឡើងនូវព្រឹត្តិការណ៍នោះ បើហួសរយពេលនេះបណ្ដឹងទាមទារមិនត្រូវបានទទួលយកមកដោះស្រាយឡើយ លើកលែងតែកម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលមានដីបាក់ទៅភ្ជាប់នោះ មិនទាន់បានកាន់កាប់នៅឡើយ ។
មាត្រា ១០២.
កោះធំ កោះតូច និង ដីដុះទាំងឡាយដែលនឹងកើតថ្មី ក្នុងស្ទឹង ព្រែក ដែលនាវាឬក្បូនចេញចូលបានបណ្ដែតបាន ជារបស់រដ្ឋ ។
មាត្រា ១០៣.
កោះធំ កោះតូច និង ដីដុះទាំងឡាយដែល នឹងកើតថ្មីក្នុងស្ទឹង ព្រែកដែលនាវា ឬក្បូនចេញចូលមិនបាន បណ្ដែតមិនបានត្រូវបានមកកម្មសិទ្ធិករនៃដីជាប់ច្រាំងដែលមានកោះ ឬដីដុះនោះ ។ ប្រសិនបើការដុះនោះមិន បានដុះជ្រុលទៅច្រាំងម្ខាងទេនោះត្រូវបានទៅកម្មសិទ្ធិករ ដែលមានដីជាប់ច្រាំងទាំងសងខាងគិតពីបន្ទាត់ពុះពាក់កណ្ដាលស្ទឹង ។
មាត្រា ១០៤.

ប្រសិនបើស្ទឹង ព្រែក ឬទន្លេបង្កើតជាផ្លូវទឹកថ្មីមួយកាត់យកដីកម្មសិទ្ធិ អ្នកនៅជាប់មាត់ទឹកណាម្នាក់ហើយបង្កើតបានជាកោះមួយកម្ម សិទ្ធិករនោះរក្សាបានសិទ្ធិជាកម្មសិទ្ធិនៃដីរបស់ខ្លួនដែលដាច់នោះដដែល ទោះបីជាកោះនោះដុះក្នុងទន្លេ ឬស្ទឹង ព្រែក ដែលនាវាឬក្បូនចេញចូលបានបណ្ដែតបានក៏ដោយ ។
មាត្រា ១០៥.

ប្រសិនជាទន្លេឬស្ទឹង ព្រែកណាមួយដែលនាវា ឬក្បូនចេញចូលបាន បណ្ដែតបាន បង្កើតជាផ្លូវទឹកមួយថ្មី ដោយបោះបង់ផ្លូវទឹកចាស់ កម្មសិទ្ធិករ ដែលមានដីជាប់ច្រាំងនោះ អាចធ្វើលទ្ធកម្មសិទ្ធិក្នុងផ្ទៃទន្លេ ឬស្ទឹង ព្រែកចាស់ដែលគោកនោះបាន ហើយម្នាក់ៗ ត្រូវបានតាមសិទ្ធិរបស់ខ្លួនរហូតដល់ខ្សែបន្ទាត់ ដែលពុះពាក់កណ្ដាលទន្លេ ឬស្ទឹងព្រែកនោះ ។ថ្លៃដីនៃផ្លូវទឹកចាស់នោះ ត្រូវបានកំណត់ដោយអ្នកជំនាញ ដែលតែងតាំងដោយតុលាការ ខេត្តក្រុងទីនោះតាមពាក្យស្នើរសុំពីអាជ្ញាធរ ខេត្តក្រុង ឬពីភាគីដែលមានប្រយោជន៍ក្នុងរឿងនេះ ។បើកម្មសិទ្ធិករនៅមាត់ទឹកនោះ មិនចង់បានដីនោះ តាមថ្លៃដែលអ្នកជំនាញកំណត់ទេ អាជ្ញាធរត្រូវលក់ឡាយឡុងផ្លូវទឹកចាស់នោះឱ្យសាធារណជន ។ ថ្លៃដែលបានមកពីការលក់ដីនេះ ត្រូវយកទៅចែកឱ្យកម្មសិទ្ធិករដែលមានដីដាច់ទៅនោះ តាមសមាមាត្រនៃដីដែលខូចខាតរៀងខ្លួន ។

អំពីការជួលអចលនវត្ថុ

មាត្រា ១០៦.
កម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាអចលនវត្ថុ អាចជួលទ្រព្យរបស់ខ្លួនឱ្យអ្នកដទៃបាន ។ ការជួលជាកិច្ចសន្យា ដែលកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យនោះ ឱ្យជនណាម្នាក់ប្រើប្រាស់ក្នុងរយពេលមួយដោយយកជាប្រាក់ឈ្នួលមកវិញ ម្យ៉ាងទៀតទាត់តាមសមាមាត្រនៃរយពេលប្រើប្រាស់ ។ កិច្ចសន្យានៃការជួលអចលនវត្ថុហៅថាភតិសន្យា ។ កិច្ចសន្យាជួលអចលនវត្ថុមានពីរយ៉ាងគឺ ការជួលរយពេលមិនកំណត់ និង ការជួលរយពេលកំណត់ ។ ការជួលរយពេលកំណត់ មានការជួលរយពេលខ្លី អាចបន្តជាថ្មីបាន និង ការជួលរយពេលវែង ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ ឬលើស ។
មាត្រា ១០៧.
កិច្ចសន្យាជួលរយពេលមិនកំណត់ ឬរយពេលខ្លីហើយអាចបន្តជួលជាថ្មី បានបង្កើតបានជាទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួនរវាងភតិសន្យាបតី និង អ្នកជួល ។ ការជួលបន្តឱ្យតតិយជនអាចធ្វើទៅបានលុះត្រាតែមានការព្រមព្រៀងដោយជាក់លាក់ឬការអនុញ្ញាតពីកម្មសិទ្ធិករ ។
មាត្រា ១០៨.
កិច្ចសន្យាជួលរយ:ពេលវែងបង្កើតបានជាសិទ្ធិភណ្ឌិកលើអចលនវត្ថុ ។ សិទ្ធិនេះអាចត្រូវបានប្រគល់ឱ្យដោយមានថ្លៃ ឬផ្ទេរបន្ត តាមរយ:ពេលសន្តតិកម្ម ។ ទ្រព្យដែលបានជួលរយពេលវែងអាចជាកម្មវត្ថុនៃការរៀបចំ និង ការបំប្លែង កុំឱ្យតែការងារនោះមានអានុភាពបំផ្លាញឬបំប្លែងជាសារវន្តនូវសភាពដើមនៃវត្ថុនោះ លើកលែងករណីមានចែងដោយឡែកក្នុងភតិសន្យា ។ នៅពេលផុតកំណត់នៃការជួល ភតិសន្យាបតីឬទាយាទទាំងឡាយ របស់ជននេះទទួលបានមកវិញនូវកម្មសិទ្ធិពេញលេញនៃសំណង់ ដោយគ្មានការសងសោហ៊ុយក្នុងការរៀបចំឬការកែលំអរទាំងឡាយដែលបានធ្វើដោយអ្នកជួល ។ ភតិសន្យាបតីឬទាយាទមិនអាចបង្ខំ អ្នកជួលឱ្យប្រគល់អចលនវត្ថុតាមស្ថានភាពដើមបានឡើយ បើសិន ជាអ្នកជួលគោរពបទប្បញ្ញត្តិនៃវាក្យខណ្ឌ២ នៃមាត្រានេះ ។
មាត្រា ១០៩.
ភតិសន្យាត្រូវធ្វើឡើងតាមឆន្ទនៃបណ្ដាភាគី និង បញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ឬបទបញ្ជាទូទៅជាធរមាន ។ ភតិសន្យាត្រូវតែធ្វើឡើងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ។ ភតិសន្យាធ្វើឡើងដោយផ្តាល់មាត់ត្រូវ ទុកជាបណ្ដោះអាសន្នហើយអាចត្រូវបានបញ្ឈប់នៅគ្រប់ពេលដោយជូនដំណឹងជាមុន ក្នុងរយពេលស្មើនឹងរយពេលបង់ប្រាក់ឈ្នួល ។
មាត្រា ១១០.
មុនការចូលអាស្រ័យផលលើអចលនវត្ថុ អ្នកជួលត្រូវតែដឹងអំពីស្ថានភាព នៃអចលនវត្ថុ និង សម្ភារនៅនឹងកន្លែងដែលបានរៀបចំតាមការព្រមព្រៀងជាមួយនឹងភតិសន្យាបតី ។ ការមិនបានពិនិត្យស្ថានភាពអចលនវត្ថុ និង សម្ភារនៅនិងកន្លែងនៅពេលចូលអាស្រ័យ ផលត្រូវចាត់ទុកថាត្រឹមត្រូវតាមលក្ខខណ្ឌដូចមានចែងក្នុងភតិសន្យា ។ ទ្រព្យដែលជួលមិនត្រូវមានវិការអាថ៌កំបាំងដែលធ្វើឱ្យការប្រើប្រាស់មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានតាមធម្មតាឡើយ
មាត្រា ១១១.

អ្នកជួលត្រូវធានាការថែទាំទ្រព្យជាធម្មតា និង ត្រូវសងមកវិញក្នុងស្ថានភាពមួយស្របតាមស្ថានភាពនៃអចលនវត្ថុ និង សម្ភារ:នៅ នឹង កន្លែង នៅពេលផុតកំណត់នៃកិច្ចសន្យាជួលដោយគិត ទាំងតម្លៃនៃការខូតខាតដែលកើតពីការប្រើប្រាស់មិនធម្មតា លើកលែងករណីមានចែងដោយឡែកក្នុងភតិសន្យា ។
មាត្រា ១១២.
ភតិសន្យាបតីមិនត្រូវធ្វើសកម្មភាព ឬ ឥរិយាបទអ្វីដែលធ្វើឱ្យបង្អាក់ ឬរំខានដល់ការអាស្រ័យផលរបស់អ្នកជួលផ្ទុយពីភតិសន្យាឡើយ ។
មាត្រា ១១៣.
ដីបែបបទនៃកិច្ចសន្យាជួលអចលនវត្ថុដើម្បីប្រើប្រាស់សំរាប់ស្នាក់នៅ សំរាប់ពាណិជ្ជកម្ម សំរាប់អុស្សាហកម្ម និង សំរាប់កសិកម្មត្រូវកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។

អំពីវិធានដី

មាត្រា ១១៤.
សិទ្ធិ និង កាតព្វកិច្ចនៃកម្មសិទ្ធិករត្រូវបាន កំរិតដោយវិធានដីទាំងឡាយសំដៅធានា ការពារផលប្រយោជន៍ទូទៅដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ។
មាត្រា ១១៥.
បែបទសំណង់ និង លក្ខខណ្ឌទាំងឡាយនៃការរៀបចំដែនដី និង នគរូបនីយកម្មចំពោះកម្មសិទ្ធិករនឹងកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។
មាត្រា ១១៦.
ការប្រើប្រាស់កម្មសិទ្ធិដែលមិន ស្របតាមវិធានដី តែជាប់កិច្ចសន្យាមុនការប្រកាសឱ្យប្រើច្បាប់នេះមិនអាចប៉ះពាល់បានឡើយ ។ ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់នោះមិនអាចពង្រីកថែមនៅក្រោយពេលប្រកាសឱ្យប្រើវិធានដីដែលបានកំរិតឬហាមឃាត់បានឡើយ ។ ក្នុងករណីបន្ទាន់ឬតំរូវការចាំបាច់នៃផលប្រយោជន៍សាធារណ ច្បាប់អាចបញ្ញត្តិថែមទៀតនូវការអនុវត្តបន្ទាន់នៃវិធានដីកំរិតពីការប្រើប្រាស់កម្មសិទ្ធិ ដែលមានលក្ខណជាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណ ។

អំពីអវយវភេទនៃកម្មសិទ្ធិ

មាត្រា ១១៧.
កម្មសិទ្ធិមានអវយវភេវ កាលណាការអាស្រ័យផលបានទៅបុគ្គលក្រៅពីកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព ។ សិទ្ធិដែលនៅសល់សំរាប់កម្ម សិទ្ធិករឈ្មោះថាអសារកម្មសិទ្ធិ ។
មាត្រា ១១៨.
រូបភាពនៃអវយវភេទនៃកម្មសិទ្ធិមាន ផលុបភោគ សិទ្ធិប្រើប្រាស់ និង អាស្រ័យនៅ និង សេវភាព ។

អំពីផលុបភោគ

មាត្រា ១១៩.
ផលុបភោគគឺការអាស្រ័យផលនៃអចលនវត្ថុដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកដទៃ សំរាប់រយពេលមួយកំណត់មិនឱ្យលើសពីមួយអាយុ ជីវិតនៃអ្នកបានសិទ្ធិអាស្រ័យផលនោះឡើយ ។
មាត្រា ១២០.
ផលុបភោគបង្កើតឡើងដោយច្បាប់ ឬដោយការព្រមព្រៀង ។ ផលុបភោគអាចបង្កើតឡើងដោយអិតកំណត់កាលក៏បានឬរហូត ដល់បំពេញបានសម្រេចនូវលក្ខខណ្ឌដែលបានកំណត់ក៏បាន ។ ប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌនៃរយពេលមិនបានបញ្ជាក់ ផលុបភោគត្រូវបានចាត់ទុកថាបង្កើតឡើងសំរាប់រយពេល មួយអាយុជីវិតនៃអ្នកទទួលសិទ្ធិផលុបភោគ ។កិច្ចសន្យាផលុបភោគនឹងយកជាការបាន លុះត្រាតែបានធ្វើលិខិតតាមរូបមន្តយថាភូត ។ កិច្ចសន្យានេះមិនអាចជំទាស់ពីតតិយជនបានលុះត្រាតែបានចុះបញ្ជីសុរិយោដីរួចហើយ ។
មាត្រា ១២១.
ផលុភោគីមានសិទ្ធិអាស្រ័យផលគ្រប់ប្រភេទ ជាផលធម្មជាតិជាផលស៊ីវិលដែលកើតចេញពីអចលនវត្ថុ ដែលខ្លួនមានសិទ្ធិ ។
មាត្រា ១២២.
ផលធម្មជាតិដែលជាប់នឹងដី នៅពេលចាប់ផ្ដើមផលុបភោគត្រូវបានទៅផលុបភោគី ។ ផលធម្មជាតិដែលមានស្ថានភាពដូចគ្នា នៅពេលចប់ផលុបភោគត្រូវបានទៅអសារកម្មសិទ្ធិករដោយគ្មានការទូទាត់ទៅវិញទៅមក សំរាប់ការងារភ្ជួររាស់ឬច្រូតកាត់ឬពូជធារអ្វីឡើយ ។ ប៉ុន្តែបើមានអ្នកជួល ឬអ្នកប្រវាស់រួចហើយនៅពេលចាប់ផ្ដើមឬនៅពេលបញ្ចប់ផលុបភោគអ្នកជួលឬ អ្នក ប្រវាស់ នេះមិន ត្រូវបាត់បង់ ចំណែកដែលត្រូវបានមកខ្លួននោះទេ ។
មាត្រា ១២៣.
ផលស៊ីវិលបានទៅផលុបភោគីតាមសមាមាត្រទៅនឹងរយពេលនៃផលុបភោគ ។
មាត្រា ១២៤.
ផលុបភោគីអាចអាស្រ័យផលដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់នូវផលុបភោគ ឬជួល ឬប្រវាស់ ឬក៏ផ្ទេរសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដោយយកថ្លៃ ឬដោយអិតយកថ្លៃឱ្យទៅអ្នកដទៃបាន ។ ក្នុងករណីជួល ឬប្រវាស់កិច្ចសន្យាមិនត្រូវកំណត់ឱ្យហួសពី៣(បី)ឆ្នាំឡើយ ។ ប្រសិនបើចង់ជួល ឬប្រវាស់បន្តកិច្ចសន្យា ថ្មីត្រូវបញ្ចប់មុន១(មួយ)ឆ្នាំ នៃថ្ងៃចប់កិច្ចសន្យាផលុបភោគ ។
មាត្រា ១២៥.
ផលុបភោគីអាស្រ័យផលពីការកើនជាយថាហេតុ ដោយល្បាប់ទៅលើដីដែលខ្លួនមានសិទ្ធិផលុបភោគ ។
មាត្រា ១២៦.
ផលុបភោគីប្រើប្រាស់នូវសេវភាពនានា និង សិទ្ធិទាំងឡាយដែលកម្មសិទ្ធិករអាចអាស្រ័យផលបាន លើកលែងសិទ្ធិចាត់ចែង ។
មាត្រា ១២៧.
ផលុបភោគីប្រើប្រាស់សិទ្ធិតាមរបៀបដូចគ្នានឹងកម្មសិទ្ធិករ លើផលិតផលនៃកន្លែងយកថ្មដែលមាន ស្រាប់នៅលើដីដែលដាក់ ជាផលុបភោគ ។
មាត្រា ១២៨.
ផលុបភោគីត្រូវបានទទួលថ្លៃឈ្នួលដែលត្រូវបង់ឱ្យកម្មសិទ្ធិករនៃដីពីសម្បទានិកអណ្ដូងរ៉ែ ក្នុងបរិវេណដីក្រោមសិទ្ធិផលុបភោគរបស់ខ្លួន ។
មាត្រា ១២៩.
អសារកម្មសិទ្ធិករមិនអាចធ្វើអ្វីឱ្យរំខានដល់សិទ្ធិរបស់ផលុបភោគី ទោះតាមរូបភាពណាក៏ដោយ ។ ចំណែកអែផលុបភោគីវិញ នៅពេលអស់សិទ្ធិអាស្រ័យផល មិនអាចទាមទារសំណងនៃការកែលំអដែលខ្លួនអះអាងថា បានធ្វើនៅលើអចលនវត្ថុជាប់ផលុបភោគបានឡើយ ទោះជាអចលនវត្ថុនោះបានកើនតម្លៃដោយសារ ការរៀបចំរបស់ខ្លួនក៏ដោយ ។ ផលុបភោគីឬទាយាទរបស់ជននេះអាចដកយកចេញបាននូវកញ្ចក់ ផ្ទាំងគំនូរ និង គ្រឿងតុបតែងផ្សេងៗដែលខ្លួនបានដាក់តាំងនៅក្នុងអគារ ប៉ុន្តែត្រូវរៀបចំកន្លែងនោះឱ្យមានស្ថានភាពដូចដើមឡើងវិញ ។
មាត្រា១៣០.
ផលុបភោគីត្រូវទទួលបន្ទុកតែលើការជួសជុលថែទាំប៉ុណ្ណោះ ។ ការជួសជុលធំៗជាបន្ទុករបស់អសារកម្មសិទ្ធិករលើកលែងតែ ការខូចខាតណាដែលបណ្ដាលមកពីការខ្វះស្មារតី ថែទាំរបស់ផលុបភោគីចាប់បីទទួលបានផលុបភោគមក ។ ក្នុងករណីនេះផលុបភោគីត្រូវធ្វើដោយខ្លួនឯង ។ ការជួសជុលធំៗគឺ ការជួសជុលជញ្ជាំងទ្រក្លោងទ្វារការរៀបឡើងវិញនូវធ្នឹម ដំបូលទាំងស្រុង ការរៀបចំឡើងវិញនូវទំនប់ទឹកជញ្ជាំង ទប់ដីឬទឹក និង របងទាំងមូល ។ ការជួសជុសក្រៅពីនេះជាការជួសជុលថែទាំ ។
មាត្រា ១៣១.
ទាំងអសារកម្មសិទ្ធិករទាំផលុបភោគី គ្មានកាតព្វកិច្ចសង់ឡើងវិញ នូវអ្វីដែលបានទ្រុឌទ្រោម ឬអ្វីដែលបានបំផ្លាញដោយករណីប្រធានសក្តិឡើយ ។ ប៉ុន្តែបីអចលនវត្ថុដែលបានដាក់ធានារ៉ាប់រងត្រូវិនាសបណ្តាលមកពីមហន្តរាយជាយថាហេតុ អសារកម្មសិទ្ធិករឬផលុបភោគី អាច សុំយកថ្លៃធានារ៉ាប់រងទៅជួសជុល ឬសាងសង់ឡើងវិញបាន ។
មាត្រា ១៣២.
ផលុបភោគីត្រូវទទួលក្នុងពេលដែលខ្លួនអាស្រ័យផលនូវបន្ទុកប្រចាំឆ្នាំនៃអចលនវត្ថុដូចជា ពន្ធ និង អាករសោហ៊ុយធានារ៉ាប់រងដែលត្រូវបង់ ។ ផលុបភោគីត្រូវបន្តអនុវត្តកិច្ចសន្យាធានារ៉ាប់រងធ្វើសាជាថ្មីឱ្យទាន់ពេលវេលា និង ចុះកិច្ចសន្យាធានារ៉ាប់រងដែលមានប្រយោជន៍ ដល់អចលនវត្ថុជាផលុបភោគរបស់ខ្លួន ទោះជាកិច្ចសន្យាធានារ៉ាប់រងនោះ កំពុងដំណើរការនៅពេលដែលផលុបភោគបានចាប់ផ្ដើមហើយក្ដី ឬជាកិច្ចសន្យាធានារ៉ាប់ដែលតំរូវឱ្យធ្វើនាពេលក្រោយអសារកម្មសិទ្ធិករក្ដី ។
មាត្រា ១៣៣.
ក្នុងពេលដំណើរការផលុបភោគ បើមានតតិយជនណាមកបៀតបៀនសិទ្ធិនៃអសារកម្មសិទ្ធិករផលុបភោគីត្រូវ ជូនដំណឹងទៅអសារសិទ្ធិករ បើមិនដូច្នោះទេផលុបភោគីនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវលើ ការខូចខាតដែលបណ្ដាលមករឿងនោះចំពោះអសារកម្មសិទ្ធិករ ដូចករណីដែលខ្លួនបានធ្វើឱ្យខូចខាតដោយផ្ទាល់ ។
មាត្រា ១៣៤.
ផលុបភោគផុតរលត់• ដោយមរណភាពនៃផលុបភោគី • ដោយការផុតកំណត់រយពេលឬការសម្រេចបាននូវលក្ខខណ្ឌដែលបានកំណត់ ។ • ដោយកិច្ចព្រមលះបង់សិទ្ធិរបស់ផលុបភោគី • ដោយអចលនវត្ថុដែលជាប់ផលុបភោគ ត្រូវអន្តរាយទាំងស្រុង • ដោយសេចក្ដីសំរេចរបស់តុលាការស្របតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃមាត្រា ១៣៥នៃច្បាប់នេះ ។

មាត្រា ១៣៥.
ការបាត់បង់សិទ្ធិរបស់ផលុបភោគី អាចនឹងត្រូវបានប្រកាសដោយតុលាការតាមបណ្ដឹងរបស់អសារកម្មសិទ្ធិករដោយហេតុថា ផលុបភោគីបានរំលោភលើការអាស្រ័យផលពិសេសប្រសិនបើផលុបភោគីនោះធ្វើឱ្យមានវិការភាពលើអចលនវត្ថុ ឬទុកឱ្យអចលនវត្ថុខូចខាតដោយមិនថែទាំ ។ ក្នុងករណីនេះ ម្ចាស់បំណុលនៃផលុបភោគីមានសិទ្ធិប្ដឹង ទៅតុលាការដើម្បីសុំបន្តសិទ្ធិរបស់ផលុបភោគីដោយធានាការជួសជុល នូវរាល់ វិការភាពដែលមាន និង ការធានាសំរាប់អនាគត ។ ដោយយោលទៅតាមកាលទេស និង ហេតុផលផ្សេង ៗតុលាការអាចប្រកាសការរលត់ដាច់ខាតនៃផលុបភោគ ឬគ្រាន់តែបង្គាប់ឱ្យប្រគល់អចលនវត្ថុឱ្យអសារកម្មសិទ្ធិករដោយបង់ប្រាក់ប្រចាំឆ្នាំឱ្យផលុបភោគីឬសិទ្ធិវន្តរបស់ជននេះនូវទឹកប្រាក់មួយចំនួនជាកំណត់ រហូតដល់បញ្ចប់ផលុបភោគ ។
មាត្រា ១៣៦.
ការលក់អលចនវត្ថុដែលកំពុងជាប់ផលុបភោគដោយអសារកម្មសិទ្ធិករ មិនធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរណាមួយចំពោះផលុបភោគីដែល កំពុងបន្តប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួននោះទេ លើកលែងតែមានការលះបង់ដោយជាក់លាក់ពីផលុបភោគី ។
មាត្រា ១៣៧.
ប្រសិនបើផលុបភោគមានតែលើអគារ ហើយអគារនោះត្រូវអន្តរាយជាយថាហេតុសិទ្ធិរបស់ផលុបភោគីត្រូវរលត់ហើយផលុបភោគីមិនអាចទាមទារសិទ្ធិផលុបភោគ លើដីឬលើសម្ភារ:សំណង់នោះទេ ។ ប៉ុន្តែបើផលុបភោគមានលើដី និង លើអគារហើយបើអគារនោះ ត្រូវអន្តរាយផលុបភោគនៅមានលើដីដដែល ។

អំពីសិទ្ធិប្រើប្រាស់ និង អាស្រ័យនៅ

មាត្រា ១៣៨.
សិទ្ធិប្រើប្រាស់គឺជាសិទ្ធិទទួលយកពីដីនូវបរិមាណផលចាំបាច់សំរាប់សេចក្ដីត្រូវការរបស់អត្ថគាហក និង គ្រួសាររបស់ខ្លួន ។ ទោះបីថ្ងៃក្រោយមក អត្ថគាហកនោះមានប្ដី ប្រពន្ធក្ដីឬមានកូនក្ដី ក៏សិទ្ធិទាំងពីរនេះនៅតែមានដល់អត្ថគាហកដដែល ។
មាត្រា ១៣៩.
សិទ្ធិប្រើប្រាស់ និង អាស្រ័យនៅកើតឡើង និង បាត់បង់ទៅវិញ តាមបែបនៃផលុបភោគដែរ ។ សិទ្ធិនៃអ្នកប្រើប្រាស់ និង អ្នកអាស្រ័យនៅកំណត់ដោយខចែង ក្នុងកិច្ចសន្យាតាមរូបមន្តលិខិត យថាភូត ឬដោយបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ដែលចែងអំពីសិទ្ធិនេះ ។
មាត្រា ១៤០.
អត្ថគាហកនៃសិទ្ធិប្រើប្រាស់ ឬសិទ្ធិអាស្រ័យនៅ មិនអាចផ្ទេរ ឬជួលសិទ្ធិរបស់ខ្លួនទៅអ្នកផ្សេងទៀតបានឡើយ ។
សិទ្ធិប្រើប្រាស់ និង អាស្រ័យនៅ ជាសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គល ។ សិទ្ធិនេះបញ្ចប់នៅពេលមរណភាពនៃអត្ថគាហកឬដោយអនុវត្តតាមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចសន្យា ។
មាត្រា ១៤១.
ប្រសិនបើអត្ថគាហកនៃសិទ្ធិប្រើប្រាស់ប្រមូល យកផលទាំងអស់នៃដី ឬប្រសិនបើអត្ថគាហក នៃសិទ្ធិអាស្រ័យនៅកាន់កាប់គេហដ្ឋានទាំងមូល អ្នកនោះត្រូវទទួលបន្ទុកចំណាយសោហ៊ុយក្នុងការដាំដុះ ឬការជួសជុលថែ ទាំ និង បង់ពន្ធអាករ និង សោហ៊ុយ ធានារ៉ាប់រងដូចផលុបភោគីដែរ ។ ប្រសិនបើអត្ថគាហក យកតែចំណែកណាមួយនៃផល ឬកាន់កាប់តែមួយចំណែកនៃគេហដ្ឋានអ្នកនោះត្រូវ ចូលរួមចំណាយទៅ តាមសមាមាត្រដែលខ្លួនអាស្រ័យផលនោះ ។

អំពីសេវភាព

មាត្រា ១៤២.
សេវភាពដី គឺជាបន្ទុកដែលផ្ទុកទៅលើដីមួយហៅដីបំរើ ឬដីក្រោមសំរាប់ការប្រើប្រាស់ និង ប្រយោជន៍នៃដីមួយទៀតហៅដីប្រើ ឬដីលើដែលជារបស់កម្មសិទ្ធិករផ្សេងទៀត ។
មាត្រា ១៤៣.
សេវភាពកើតពីធម្មជាតិ កើតពីច្បាប់ ឬកើតពីការព្រមព្រៀង អាស្រ័យដោយស្ថានភាពនៃទីកន្លែងដោយកំណត់របស់ច្បាប់ឬដោយការព្រមព្រៀងរវាងកម្មសិទ្ធិករ ។

សេវភាពកើតពីធម្មជាតិ

មាត្រា ១៤៤.
ដីក្រោមត្រូវទទួលទឹកដែលហូរតាមធម្មជាតិពីដីលើ ។ កម្មសិទ្ធិករនៃដីក្រោមមិនអាចលើកទំនប់ភ្លឺរបាំង ឬការដទៃផ្សេងទៀតទប់ការហូរនេះបានឡើយ ។ កម្មសិទ្ធិករនៃដីលើមិនអាចធ្វើអ្វីដែលធ្វើឱ្យកាន់តែធ្ងន់ដល់សេវភាពនៃដីក្រោមបានឡើយ ។
មាត្រា ១៤៥.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីលើមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ និង ចាត់ចែងទឹកភ្លៀងដែលធ្លាក់មកលើដីរបស់ខ្លួនព្រមទាំងទឹក ដែលមានប្រភពផុសឡើងនៅទីនោះ លើកលែងតែក្នុងករណីដែលមានចែងក្នុងវាក្យខណ្ឌចុងក្រោយនៃមាត្រា១៤៤ ។
មាត្រា ១៤៦.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលស្ថិតនៅជាប់ផ្លូវទឹកហូរត្រូវទុកឱ្យទឹកហូរទៅលើដីជិតខាង ហើយកម្មសិទ្ធិករនៃដីជិតខាងក៏ត្រូវមានកាតព្វកិច្ច ដូចគ្នាចំពោះដីនៅឆ្ងាយទៅតាមតម្រូវការនៃកសិកម្ម ។

អនុផ្នែកទី២ អំពីសេវភាពកើតពីច្បាប់

មាត្រា ១៤៧.

សេវភាពកើតពីច្បាប់មានគោលដៅប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍សាធារណ ឬជាប្រយោជន៍ឯកជន ។ សេវភាពកើតពីច្បាប់ប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍សាធារណត្រូវកំណត់ដោយច្បាប់ ឬដោយបទបញ្ជាពិសេសដែលបង្ខំទៅលើកម្មសិទ្ធិករ ។ សេវភាពកើតពីច្បាប់ប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ ឯកជនកំណត់ព្រំដែនដែលកម្មសិទ្ធិករ អាចធ្វើសកម្មភាពមួយចំនួនក្នុងដីរបស់ខ្លួន លើកលែងតែធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិករដីជិតខាង ។
មាត្រា ១៤៨.

ការកំណត់ព្រំដី និង កម្មសិទ្ធិដែលស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវសាធារណ ត្រូវកំណត់ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចយោងតាមសេចក្ដី ត្រូវការជាក់ស្ដែងនៃផលប្រយោជន៍រួមពិសេសតាមសេចក្ដីត្រូវការនៃការធ្វើចរាចរ ។មុននឹងធ្វើរបង ឬកសាងអគារប្រភេទណាក៏ដោយដែលស្ថិតនៅជាប់នឹង ផ្លូវសាធារណកម្មសិទ្ធិករ ចាំបាច់ត្រូវតែត្រួតពិនិត្យមើលនូវភាពសមស្របនៃអគានោះជាមួយនឹង ប្លង់តម្រង់ជួរប្រសិនបើមាន ។ រាល់លិខិតអនុញ្ញាតសាងសង់ត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ដល់ខ្សែតម្រង់ជួរដែលមានរួចហើយ ។ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចអាចសំរេចធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរទំហំផ្លូវបាន តាមតម្រូវការចាំបាច់សំរាប់ផលប្រយោជន៍សាធារណ ។ នៅពេលដែលអាជ្ញាធរធ្វើការសំរេចពង្រីកទំហំផ្លូវសំណង់ទាំងឡាយដែលស្ថិតនៅលើបន្ទាត់តម្រង់ជួរ ត្រូវបន្ថយទៅក្រោយ ។ បើជារបងតាមធម្មតា ឬជាសំណង់ស្រាលអាជ្ញាធរតំរូវឱ្យធ្វើការរំកិលចេញ ។ ប្រសិនបើជាអចលនវត្ថុដែលមិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការផ្លាស់ប្ដូរកែសំរួលរុះរើបាន អចលនវត្ថុនោះត្រូវឋិតក្នុងសភាពដដែលសិន រហូតដល់ពេលអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចសំរេចអំពីការពង្រីកដែលបានគ្រោងទុក ។ ការដកហូតកម្មសិទ្ធិមួយចំណែក ឬទាំងស្រុងអាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីនៃច្បាប់ ។ ចំពោះដីដែលបានកាន់កាប់ស្របច្បាប់ព្រមទាំងរបង និង សំណង់ទាំងឡាយដែលបានធ្វើឡើងត្រឹមត្រូវតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិមានសិទ្ធិទាមទារឱ្យសងការខូចខាតរបស់ខ្លួន ។
មាត្រា ១៤៩.

កម្មសិទ្ធិករដែលចង់ធ្វើនៅលើដីរបស់ខ្លួន នូវកិច្ចការដែលមានលក្ខណរំខានដល់ដីជិតខាងដូចជាខួងអណ្ដូង ការជីកស្ទង់ដី ការជីករុករក ការគរទុកវត្ថុ ប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ដែលនាំឱ្យរំខាន ឬប៉ះពាល់ដល់សុខភាពត្រូវអនុលោមតាមបញ្ញត្តិនៃបទបញ្ជាពិសេស ស្ដីពីការកំណត់ចម្ងាយដែលត្រូវប្រតិបត្តិ ឬស្ដីពីការដែលធ្វើសំរាប់ទប់ជ្រែង ។
មាត្រា ១៥០.

កម្មសិទ្ធិករមិនអាចនឹងធ្វើប្រហោងទ្វារ ឬបង្អួចកើយ ឬយ៉ត្រង់ចំគ្នាទៅវិញទៅមក ចម្ងាយតិចជាងពីរម៉ែត្រពីដីអ្នកជិតខាងបានទេ ។
មាត្រា ១៥១.

កម្មសិទ្ធិករមិនអាចដាំដើមឈើធំ តូច មានកំពស់លើសពី ២ (ពីរ) ម៉ែត្រនៅប្របព្រំដីជាប់គ្នាដែលមានចម្ងាយតិចជាងពីរម៉ែត្រពីព្រំដីបានទេ បើមិនដូច្នេះទេនឹងត្រូវបង្ខំឱ្យយកចេញកាលបើមានបណ្ដឹងពីកម្មសិទ្ធិករ ដែលមានប្រយោជន៍ក្នុងរឿងនេះ ។
មាត្រា ១៥២.

កម្មសិទ្ធិករដែលដីរបស់ខ្លួនត្រូវបានបិទជិត និង គ្មានច្រកចេញចូលទៅផ្លូវសាធារណ ឬមានច្រកមិនគ្រប់គ្រាន់សំរាប់អាជីវកម្ម កសិកម្មអុស្សាហកម្មនៃកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន មានសិទ្ធិស្នើសុំបើកផ្លូវឆ្លងតាមដីអ្នកជិតខាងខ្លួនដោយត្រូវចេញសំណងតាមសមាមាត្រចំពោះការខូចខាតដែលបណ្ដាលមកពីកិច្ចការនោះ ។
មាត្រា ១៥៣.

ជាគោលការណ៍ផ្លូវដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ១៥២ ត្រូវយកកន្លែងណាដែលមានចម្ងាយ ជិតជាងគេពីដីបិទជិតទៅផ្លូវសាធារណ ប៉ុន្តែត្រូវកំណត់កន្លែងណាដែលមានការខូចខាតតិចបំផុតសំរាប់កម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលត្រូវទទួលរង ។
មាត្រា ១៥៤.

ប្រសិនបើដីបិទជិតកើតឡើងពីការបែងចែកដីតាមរយការលក់ការដូរ ការចែក ឬពីកិច្ចសន្យាផ្សេងទៀតការបើកផ្លូវឆ្លងកាត់អាចសុំតែនៅលើដីដែលនៅសល់ពីការបែងចែក ។ ប៉ុន្តែបើដីដែលនៅសល់ពុំអាចបង្កើតបានជាផ្លូវគ្រប់គ្រាន់បញ្ញត្តិនៃមាត្រា ១៥២ និង មាត្រា ១៥៣ នៅតែអនុវត្តបានដដែល ។
មាត្រា ១៥៥.

កម្មសិទ្ធិករដែលចង់ប្រើទឹកដែលខ្លួនមានសិទ្ធិ ដើម្បីប្រើប្រាស់ និង ស្រោចស្រពដីរបស់ខ្លួនអាច ទទួលបានផ្លូវទឹកនាំទឹកឆ្លងកាត់ដី ដែលស្ថិតនៅចន្លោះកណ្ដាលបានតែត្រូវចំណាយសោហ៊ុយសងការខូចខាតឱ្យម្ចាស់ដីនោះ ។
មាត្រា ១៥៦.

កម្មសិទ្ធិករអាចបញ្ចេញទឹកស្រោចស្រពរួចហើយចេញពីដីខ្លួនឆ្លងកាត់ដីក្រោមបាន តែត្រូវចំណាយសោហ៊ុយសងការខូចខាត ។
មាត្រា ១៥៧.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីលិចទឹកទាំងស្រុង ឬមួយចំណែក អាចបង្ហូរទឹកមិនល្អចេញបាន តែត្រូវធ្វើឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមវិធីអនាម័យ ។
មាត្រា ១៥៨.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីជាប់មាត់ទឹកដែលចង់ប្រើប្រាស់ទឹកដីដើម្បីស្រោចស្រពដីរបស់ខ្លួន អាចមានសិទ្ធិធ្វើសិល្បការចាំបាច់ទល់ទៅលើដីដែលស្ថិតនៅមាត់ទឹកម្ខាងទៀតដើម្បីរៀបចំយកទឹកតែត្រូវទទួលបន្តុកចេញសោហ៊ុយនៃការខូចខាត ។
មាត្រា ១៥៩.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលព្រមឱ្យធ្វើការអ្វីលើដីខ្លួននោះ អាចនឹងសុំប្រើទំនប់របាំងទឹកនោះបានដោយត្រូវចេញសោហ៊ុយធ្វើ នឹងសោហ៊ុយថែទាំពាក់កណ្ដាល ។ កម្មសិទ្ធិករនេះមិនត្រូវទារសោហ៊ុយថ្លៃដីឡើយបើបានទទួលហើយត្រូវតែបង្វិលសងគេវិញ ។

អនុផ្នែកទី៣ អំពីសេវភាពកើតពីការព្រមព្រៀង

មាត្រា ១៦០.

ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យកម្មសិទ្ធិករ បង្កើតនៅលើដីរបស់ខ្លួន នូវរាល់សេវភាពជាគុណប្រយោជន៍ដល់កម្មសិទ្ធិករនៃដីផ្សេងទៀតឱ្យ តែសេវភាពនោះមិនផ្ទុយពីសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណ ។ ការប្រើប្រាស់ និង វិសាលភាពនៃសេវភាពនេះត្រូវកំណត់ដោយកិច្ចព្រមព្រៀង ដែលបានបង្កើតសេវភាពនោះ ។
មាត្រា ១៦១.

សេវភាពកើតពីការព្រមព្រៀងអាចបង្កើតឡើងបានតែតាមលិខិតយថាភូតប៉ុណ្ណោះ ។ សេវភាពនេះមិនអាចតតិយជនជំទាស់បានទេក្រោយពីការចុះលេខាចារិកក្នុងបញ្ជីសុរិយោដី ។ ទំនាក់ទំនងសេវភាពរវាងដីបំរើ និង ដីប្រើនឹងត្រូវចប់នៅពេលដែលដីណាមួយក្នុងចំណោមដីទាំងពីរ ត្រូវបានផ្ទេរឱ្យតតិយជនណាម្នាក់បើការ រក្សាទុកសេវភាពនោះមិនបានចែងច្បាស់ក្នុងលិខិតផ្ទេរកម្មសិទ្ធិទេ ។
មាត្រា ១៦២.

កម្មសិទ្ធិករដែលបានបង្កើត សេវភាពលើដីរបស់ខ្លួនត្រូវ បានចាត់ទុកថាយល់ព្រមរាល់អ្វី ដែលចាំបាច់សំរាប់សេវភាពនោះ ។ សេវភាពនៃការយកទឹកបង្កើតឡើងនៅកន្លែងប្រភពទឹកអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកយកទឹកមានសិទ្ធិឆ្លងកាត់ដីដែលមានប្រភពទឹកនោះបាន ។
មាត្រា ១៦៣.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីប្រើមានសិទ្ថិធ្វើរាល់ការចាំបាច់ផ្សេងៗ លើដីបំរើដើម្បីប្រើ និង រក្សាទុកសេវភាពបាន ។
មាត្រា ១៦៤.

ការចាំបាច់សំរាប់ប្រើ និង រក្សាទុកសេវភាព គឺជាសោហ៊ុយនៃកម្មសិទ្ធិករដីប្រើ លើកលែងតែមានការព្រមព្រៀងគ្នាផ្សេងពីនេះ ។
មាត្រា ១៦៥.

កម្មសិទ្ធិករនៃដីបំរើមិនអាចធ្វើអ្វី ដែលមានបំណងបន្ថយការប្រើប្រាស់សេវភាពឬ ធ្វើឱ្យសេវភាពមិនអាចប្រើបានឡើយ ។ កម្មសិទ្ថិការនៃដីមិនអាចប្ដូរស្ថានភាពនៃការប្រើប្រាស់សេវភាពបានកំណត់ពីដំបូងមកបានទេ ។ប៉ុន្តែបើទុកសេវភាពក្នុងស្ថាន ភាពដើមនាំ ឱ្យកម្មសិទ្ធិករនៃដីបំរើចំណាយលើការជួសជុលថែទាំច្រើន កម្មសិទ្ធិករនៃដីបំរើអាចសុំដាក់សេវភាពជំនួសនៅទីផ្សេងទៀតបានដែលស្រួលប្រើដូចគ្នាហើយកម្មសិទ្ធិករ នៃដីប្រើមិនអាចបដិសេធបានឡើយ ។
មាត្រា ១៦៦.

ចំណែកអែកម្មសិទ្ធិករនៃដីប្រើ អាចប្រើប្រាស់សេវភាពតែក្នុងព្រំដែនដែលបានកំណត់ក្នុង កិច្ចសន្យាដោយមិនអាចធ្វើនៅលើដី បំរើឬដីរបស់ខ្លួនឱ្យមានការប្រែប្រួលណាមួយដែលអាចមានអិទ្ធិពលធ្ងន់ធ្ងរដល់ស្ថានភាពនៃដីបំរើបានឡើយ ។

អនុផ្នែកទី៤ អំពីការផុតរលត់នៃសេវភាព

មាត្រា ១៦៧.

សេវភាពផុតរលត់ដោយ • ការបញ្ចប់កិច្ចព្រមព្រៀងដេលបង្កើតសេវភាពនោះ

·         ដីប្រើដីបំរើធ្លាក់ក្នុងដៃកម្មសិទ្ធិករតែម្នាក់ឬ

·         មហន្តរាយទាំងស្រុងនៃដីដែលជាទីតាំងសេវភាពនោះ ។

អំពីទម្រង់នៃកម្មសិទ្ធិ

អំពីកម្មសិទ្ធិអវិភាគ

មាត្រា ១៦៨.
កម្មសិទ្ធិអវិភាគគឺជាកម្មសិទ្ធិលើទ្រព្យតែមួយដែលជារបស់បុគ្គច្រើននាក់ ។ បុគ្គលទាំងនោះជាកម្មសិទ្ធិករអវិភាគ ។កម្មសិទ្ធិករអវិភាគម្នាក់ៗមានចំណែករបស់ខ្លួនក្នុងទ្រព្យនោះ ប៉ុន្តែទ្រព្យនោះមិនអាចពុះចែកគ្នាបានឡើយ ។
មាត្រា ១៦៩.

ភាគបែងនៃកម្មសិទ្ធិអវិភាគចាត់ទុកថាស្មើគ្នា ។ ក្នុងករណីក្នុងការបែងចែកទ្រព្យមិនស្មើគ្នា កម្មសិទ្ធិករម្នាក់ៗ មានសិទ្ធិ និង បន្ទុកសមាមាត្រទៅនឹងចំណែករបស់ខ្លួន ។ កម្មសិទ្ធិករម្នាក់ៗអាចលក់ចំណែក ឬចុះកិច្ចសន្យាផ្សេងៗ លើចំណែករបស់ខ្លួនបានហើយ ម្ចាស់បំណុលរបស់គេម្នាក់ៗ អាចរឹបអូសចំណែកនៃទ្រព្យរបស់អ្នកនោះបាន ។
មាត្រា ១៧០.

កម្មសិទ្ធិករអវិភាគគ្រប់គ្រង រួមលើកម្មសិទ្ធិអវិភាគ លើកលែងតែមានកិច្ចព្រមព្រៀងផ្ទុយពីនេះ ។ កម្មសិទ្ធិករអវិភាគម្នាក់ៗ មាននាទីគ្រប់គ្រងជាធម្មតាដូចជាការជួសជុលថែទាំ និង ការដាំដុះ បើកម្មសិទ្ធិករអវិភាគច្រើនមិនបានចាត់ឱ្យធ្វើអ្វីផ្សេងទៀតទេ ។ កិច្ចការសំខាន់ៗ ដូចជាការប្ដូរដំណាំ និង ការជួសជុលធំៗ អាចសម្រេចបានលុះត្រាតែភាគច្រើននៃកម្មសិទ្ធិករអវិភាគដែលមាន ចំណែករួមគ្នាលើសពីពាក់កណ្ដាលនៃទ្រព្យនោះបានយល់ព្រម ។
មាត្រា ១៧១.

កម្មសិទ្ធិអវិភាគម្នាក់ៗ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំ និង ការពារប្រយោជន៍រួម ។ កម្មសិទ្ធិករអវិភាគអាស្រ័យផលប្រើប្រាស់ក្នុងព្រំដែន មិនប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិករអវិភាគឯទៀត ។ ការព្រមព្រៀងគ្នាពីកម្មសិទ្ធិករអវិភាគទាំងអស់ជាការចាំបាច់ សំរាប់ការផ្ទេរសិទ្ធិ ការបង្កើតសិទ្ធិភណ្ឌិក ឬការផ្លាស់ប្ដូរគោលដៅនៃទ្រព្យ លើកលែងតែមានវិធានផ្សេងពីនេះ ។
មាត្រា ១៧២.

ចំណាយលើការគ្រប់គ្រង ការបង់ពន្ធ និង បន្ទុកផ្សេងទៀតលើទ្រព្យអវិភាគត្រូវទទួលរ៉ាប់រង ដោយកម្មសិទ្ធិករអវិភាគទាំងអស់ តាមសមាមាត្រនៃចំណែករៀងៗខ្លួនលើកលែងតែមានបញ្ញត្តិផ្ទុយពីនេះ ។
មាត្រា ១៧៣.

គ្មានជនណាមួយអាចត្រូវបាន បង្ខំឱ្យនៅក្នុងអវិភាគកម្មបានទេ ។ កម្មសិទ្ធិករអវិភាគម្នាក់ៗ អាចទាមទារឱ្យបែងចែកទ្រព្យអវិភាគនោះបាន ។ កម្មសិទ្ធិករអវិភាគទាំងឡាយអាចរក្សាទុក ជាបណ្ដោះអាសន្ននូវស្ថានភាពនៃអវិភាគកម្មប៉ុន្តែស្ថានភាពបែបនេះមិនអាចចាប់បង្ខំឱ្យ លើសពីរយពេល ៥(ប្រាំ) ឆ្នាំបានឡើយ លើកលែងតែមានកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មី ។
មាត្រា ១៧៤.

អវិភាគកម្មត្រូវចប់ដោយការបែងចែកទ្រព្យតាមរូបដើម ឬដោយការលក់ទ្រព្យ ហើយចែកថ្លៃគ្នា ឬដោយកម្មសិទ្ធិករវិភាគមិនយល់ព្រមតាមអំពីរបៀបនៃការចែក អ្នកទាំងនោះត្រូវប្ដឹងទៅតុលាការដែលនឹងរៀបចំចែកទ្រព្យឬបើទ្រព្យនោះកាលបើចែកទៅនាំឱ្យថយថ្លៃ ច្រើនតុលាការ អាចបង្គាប់ឱ្យលក់ទ្រព្យទាំងមូលទៅឱ្យតតិយជន ឬទៅឱ្យកម្មសិទ្ធិករអវិភាគណាម្នាក់ក៏បាន ។

អំពីសហកម្មសិទ្ធិ

មាត្រា ១៧៥.
សហកម្មសិទ្ធិ គឺជាកម្មសិទ្ធិលើទ្រព្យជាអលចតវត្ថុរបស់បុគ្គល ច្រើននាក់បែងចែកតាមឡូត៍ដែលម្នាក់ៗ បានមួយចំណែកជាឯកជន ហើយមួយចំណែកទៀតជាផ្នែកនៃទ្រព្យរួម ។
មាត្រា ១៧៦.
សហកម្មសិទ្ធិករទាំងឡាយអាចរៀបចំបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង ដែលកំណត់របៀបគ្រប់គ្រង និង វិធាននៃការថែទាំព្រមទាំងកាតព្វកិច្ចរបស់សហកម្មសិទ្ធិករ ជាពិសេសចំពោះផ្នែករួមដោយគោរពតាមបទប្បញ្ញត្តិទាំងឡាយនៃច្បាប់នេះ ។ក្នុងករណីដែលគ្មានបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនេះទេ សហកម្មសិទ្ធិនៅក្រោមបទប្បញ្ញត្តិទាំងឡាយ ដែលបានកំណត់ពីមាត្រា១៧៧ ដល់ មាត្រា១៨៥ នៃច្បាប់នេះ ។
មាត្រា ១៧៧.
សហកម្មសិទ្ធិករទាំងឡាយមានសិទ្ធិពេញលេញលើចំណែកឯកជនរបស់ខ្លួន ដោយមិនបំពានទៅលើចំណែករួម និង មិនរំខាន ឬរាំងស្ទុះដល់ការប្រើប្រាស់ចំណែករួមដោយសហកម្មសិទ្ធិករដទៃទៀត ។ សហកម្មសិទ្ធិករមិនអាចបង្កើតសេវភាពឯកជនរបស់ខ្លួននោះបានទេ ។
មាត្រា ១៧៨.
រាល់ចំណែកនៃអគារឬដីសំរាប់ការប្រើប្រាស់ផ្ដាច់មុខ នៃសហកម្មសិទ្ធិករណាមួយបង្កើតបានជាចំណែកឯកជន ។ វិញ្ញាបនបត្រ សំគាល់ម្ចាស់អចលនវត្ថុត្រូវកំណត់អំពីប្រភេទ និង ទំហំនៃចំណែកនោះ ។
មាត្រា ១៧៩.
រាល់ចំណែកនៃអគារ ឬដីសំរាប់ការប្រើប្រាស់ ឬជាប្រយោជន៍នៃសហកម្មសិទ្ធិករទាំងឡាយ ឬសហកម្មសិទ្ធិករខ្លះក្នុងចំណោមនោះបង្កើតបានជាចំណែករួម ។ ទ្រព្យរួមមានជាអាទិ * ដី ទីធ្លា ឧទ្យាន និង សួនច្បារ ផ្លូវ ច្រកចេញចូល* ជញ្ជាំង សសរទ្រទ្រង់សំខាន់ៗនៃអគារអុបករណ៍រួមរាប់ បញ្ចូលចំណែកនៃបណ្ដាញទឹកភ្លើងបណ្ដាញអុស្ម័នដែលអាចឆ្លងកាត់ចំណែកឯកជន* ទូរួម បំពង់ និង ក្បាលបំពង់ផ្សែង* ទីកន្លែង នៃសេវារួម ។
សិទ្ធិបន្ទាប់បន្សំខាងក្រោមនេះក៏ត្រូវទុកជាកម្មសិទ្ធិរួមដែរ* សិទ្ធិជីករុករកវត្ថុធាតុដែលមានក្នុងដី* សិទ្ធិស្ថាបនាអគារថ្មីក្នុងទីធ្លា ឧទ្យានឬសួនច្បារទាំងនោះ* សិទ្ធិនៃអឌ្ឍសិទ្ធិភាពដែលជាប់ទៅនឹងចំណែករួមទាំងឡាយ* សិទ្ធិលើកបន្តឱ្យខ្ពស់នូវ អគារសំរាប់ប្រើប្រាស់រួមឬដែលមាន កន្លែងច្រើនបង្កើតបានជាចំណែកឯកជនផ្សេងគ្នា ។ គ្មានករណីណាមួយដែលកម្មសិទ្ធិករ នៃអគារសហកម្មសិទ្ធិជាន់លើបំផុតអាចលើកបន្តសម្រាប់តែខ្លួនឯងផ្ទាល់ ឬលក់សិទ្ធិនៃការលើកបន្តនេះឡើយ ។ បទប្បញ្ញត្តិមានលក្ខណជាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណ ។
មាត្រា ១៨០.
សហកម្មសិទ្ធិករដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ចំណែករួមនៃអគារ ឬដីដោយបានកែប្រែដើម្បី ការប្រើប្រាស់ជាឯកជនឬសំរាប់លក់ នឹងត្រូវបង្ខំឱ្យរៀបចំដូចសភាពដើមវិញ ។ សហកម្មសិទ្ធិករនោះត្រូវទទួលទណ្ឌកម្មដូចមានចែងក្នុងមាត្រា១៥៧ នៃច្បាប់នេះ ។ ជនក្រៅពីសហកម្មសិទ្ធិករដែលដណ្ដើមយកចំណែករួមសំរាប់ជាទី លំនៅឯកជនរបស់ខ្លួននឹង ត្រូវបង្ខំឱ្យសងកន្លែងដែលកាន់កាប់ខុសច្បាប់ ហើយត្រូវធ្វើឱ្យមានសភាពដូចដើមវិញ ។ ក្នុងករណីណាក៏ដោយ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចមិនអាចចេញប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិឱ្យបុគ្គលនោះបានឡើយ ពុំនោះទេនឹងត្រូវចាត់ទុកជាអ្នកសមគំនិត និង ត្រូវទទួលខុសត្រូវរួមជាមួយដែរ ។ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចបង្ខំឱ្យអ្នក កាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់រុះរើចេញ ។ បញ្ញត្តិទាំងនេះក៏មានគោលដៅដាក់ទោសអ្នកមិនស្គាល់កម្មសិទ្ធិ និង លក្ខខណ្ឌនៃសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណដោយផ្ទាល់ និង ជាសារវន្ត័ហើយត្រូវអនុវត្ត ចំពោះការប៉ះពាល់ដែលមានកន្លងមកមុនការប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់នេះ ។
មាត្រា១៨១.

ចំណែករួមគឺជាកម្មសិទ្ធិអវិភាគរបស់សហកម្មសិទ្ធិ ។ សហកម្មសិទ្ធិករត្រូវធានាការថែទាំចំណែករួម ។ បន្ទុកនៃការថែទាំនេះត្រូវចែកគ្នាតាមសមាមាត្រទៅនឹងតម្លៃនៃឡូត៍នីមួយៗ ។
មាត្រា ១៨២.

ជញ្ជាំងដែលខ័ណ្ឌចំណែកឯកជនត្រូវចាត់ទុកជាជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិដូចមានចែងក្នុងជំពូកទី ១១ នៃច្បាប់នេះ ។ មាត្រា ១៨៣.

ចំណែករួមនឹងសិទ្ធិបន្ទាប់បន្សំទាំងឡាយមិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការបែងចែកឬ បង្ខំឱ្យលក់ដាច់ដោយឡែកពីចំណែកឯកជនបានឡើយ ។
មាត្រា ១៨៤.

សហកម្មសិទ្ធិករអាចបង្កើតអង្គការគ្រប់គ្រង ដែលអាចជាក្រុមប្រឹក្សាភិបាលឬ និង គណ:កម្មការគ្រប់ឡើងដើម្បីទទួលបន្ទុកកិច្ចការសហកម្មសិទ្ធិ ។ អង្គការគ្រប់គ្រងនេះត្រូវជ្រើសរើសដោយមហាសន្និបាតដែលមានការចូលរួមពីសហកម្មសិទ្ធិករទាំងអស់ដោយគិតតាមសមាមាត្រនៃសារៈសំខាន់នៃឡូត៍រៀងៗខ្លួន ។ អង្គការគ្រប់គ្រងធ្វើ ការសំរេចចិត្តទាក់ទងទៅនឹងការថែទាំសហកម្មសិទ្ធិតាមមតិភាគច្រើន ។ សហកម្មសិទ្ធិករត្រូវគោរពសេចក្ដីសំរេចដែលបានដាក់ចេញដោយមហាសន្និបាត ជាពិសេសទាក់ទងទៅ នឹងការថែទាំ និង ការធ្វើឱ្យស្រប ទៅនឹងលក្ខខណ្ឌនៃសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណនៃចំណែករួម ។ ខ្លួនពីចំណែកនៃបន្ទុក ដែលធ្លាក់មកលើខ្លួន អាចនឹងត្រូវបានប្ដឹងទៅតុលាការដើម្បីបង្ខំឱ្យបង់បន្ទុកដែលត្រូវបង់ ។ ក្នុងករណីគ្មានការបង្កើតអង្គការគ្រប់គ្រង ការគ្រប់គ្រងសហកម្មសិទ្ធិត្រូវរ៉ាប់រងផ្ទាល់ដោយសហកម្មសិទ្ធិករ ទាំងអស់ដែលធ្វើការសម្រេចជាអែកច្ឆន្ទ ។ បើសិនគ្មានការ យល់ព្រមណាមួយអាចកើតឡើងរវាងសហកម្មសិទ្ធិករ ទេដែលជាហេតុនាំឱ្យការថែ ទាំមិនបានល្អឬថយតម្លៃនៃសហកម្មសិទ្ធិសហកម្មសិទ្ធិករទាំងអស់ក្រោយពីមានការ ព្រមព្រៀងគ្នាអាចប្ដឹង ទៅតុលាការឱ្យចាត់អ្នកគ្រប់គ្រងសហកម្មសិទ្ធិម្នាក់ ។ ប្រាក់ឈ្នួលសំរាប់អ្នកគ្រប់គ្រងជាបន្ទុកនៃសហកម្មសិទ្ធិករទាំងអស់ ។
មាត្រា ១៨៥.
អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចអាចដាកវិធានការឱ្យសហកម្មសិទ្ធិកររ៉ាប់រងការថែទាំឱ្យល្អលើចំណែករួម ។ សោហ៊ុយនៃការថែទាំជាបន្ទុក នៃសហកម្មសិទ្ធិករ ដោយគិតតាមសមាមាត្រទៅ និង តំលៃនៃចំណែករៀងៗខ្លួន ។ សហកម្មសិទ្ធិករដែលមិនព្រមចូលរួមទទួលបន្ទុកនេះ ឬមិនគោរពតាមលក្ខខណ្ឌនៃសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណ ត្រូវទទួលទណ្ឌកម្មដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២៥៨ នៃច្បាប់នេះ ។

អំពីទម្រង់នៃកម្មសិទ្ធិ

អំពីអឌ្ឍសិទ្ធិភាព

មាត្រា ១៨៦.
អឌ្ឍសិទ្ធិភាពគឺជា ទំរង់មួយនៃកម្មសិទ្ធិរួម អនុវត្តទៅលើជញ្ជាំង និង កំពែងដែលនៅត្រង់ព្រំខ័ណ្ឌ ចែកកម្មសិទ្ធិពីរជាប់គ្នា ។ កំពែងក្នុងន័យនៃច្បាប់នេះគឺសំដៅទៅលើស្នាមភ្លោះរបង និង ភ្លឺ ។

អំពីជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិ

មាត្រា ១៨៧.
ការជួសជុល និង ការសាងសង់ជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិឡើងវិញ ជាបន្ទុកនៃអ្នកដែលមានសិទ្ធលើទ្រព្យនោះតាមសមាមាត្រទៅ និង សិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិករម្នាក់ៗ ។ រាល់កម្មសិទ្ធិករដែលពាក់ព័ន្ធអាចឱ្យរួចពីការចេញថ្លៃជួសជុល ឬ សាងសង់ជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិឡើងវិញដោយលះបង់សិទ្ធិនៃអឌ្ឍសិទ្ធិ របស់ខ្លួនលើកលែងតែជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិទល់ទ្រអគារដែលជារបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ។
មាត្រា ១៨៨.
កម្មសិទ្ធិករណាម្នាក់នៃជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិមិនអាចចោះចូលជ្រៅទៅក្នុងជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិ ឬធ្វើការអ្វីដែលអាចបណ្ដាលឱ្យខូចខាតដល់ជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិដោយគ្មានការព្រមព្រៀងពីកម្មសិទ្ធិករម្ខាងទៀតឡើយ ។ ក្នុងករណីគ្មានការព្រមព្រៀងគ្នា តំរូវឱ្យមានអាជ្ញាកណ្ដាល ជាអ្នកជំនាញដែល និង កំណត់មធ្យោបាយចាំបាច់សំរាប់ការថ្មីដែលមិនរំខានដល់សិទ្ធិរបស់កម្មសិទ្ធិករណាម្នាក់ ។
មាត្រា ១៨៩.
កម្មសិទ្ធិករម្នាក់ៗ អាចសង់ជាប់ និង ជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិ និងដាក់ធ្នឹម និង រនូតចូលក្នុងជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិដោយឱ្យសល់ ៥(ប្រាំ)សង់ទីម៉ែត្រ តែការងារនេះមិនត្រូវធ្វើឱ្យខូចដល់សិទ្ធិរបស់អ្នកម្ខាងដែរកម្មសិទ្ធិករ នោះអាចសិទ្ធិទាមទារឱ្យបន្ថយធ្នឹម និង រនូតនោះមកត្រឹមពាក់កណ្ដាលនៃកំរាស់ជញ្ជាំងវិញ ។
មាត្រា ១៩០.
កម្មសិទ្ធិករនៃអចលនវត្ថុដែល នៅជាប់ជញ្ជាំងណាមួយរបស់កម្មសិទ្ធិករដទៃ មានសិទ្ធិធ្វើ ជញ្ជាំងនោះឱ្យទៅជាជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិទាំងស្រុង ឬមួយចំណែកដោយសងទៅកម្មសិទ្ធិករនៃជញ្ជាំងនោះនូវតម្លៃពាក់កណ្ដាលនៃចំណែកដែលខូច ចង់ធ្វើឱ្យទៅជាអឌ្ឍសិទ្ធិបូក និង ពាក់កណ្ដាលតំលៃដីដែលសង់ជញ្ជាំងពីលើនោះ ។
មាត្រា ១៩១.
កម្មសិទ្ធិករម្នាក់ៗអាចសង់បន្តជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិឱ្យច្បាស់ជាងមុនបាន ប៉ុន្តែត្រូវចេញសោហ៊ុយក្នុងការសង់ការជួសជុលថែទាំជញ្ជាំងដែលខ្ពស់ហួសកំណត់ដើមនោះតែម្នាក់ឯង ។ ក្រៅពីនេះកម្មសិទ្ធិករនោះត្រូវចេញសោហ៊ុយសំរាប់បន្ទុកដែលកើតមកពីការលើកកំពស់ហួសទៅលើនោះឱ្យសមតាមតម្លៃផង ។
មាត្រា ១៩២.
ប្រសិនបើជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិមិនអាចទ្រទ្រង់កំពស់ដែលលើកទៅលើនោះបាន អ្នកដែលចង់លើកឱ្យខ្ពស់នោះអាចរុះរើធ្វើជាថ្មីទាំងអស់ឡើងវិញដោយសោហ៊ុយផ្ទាល់ខ្លួន ។ អែកំរាស់ជញ្ជាំងដែលត្រូវធ្វើលើសពីកំរាស់ដើមត្រូវសង់ដាក់ខាងលើដីរបស់ខ្លួន ។
មាត្រា ១៩៣.
កម្មសិទ្ធិករម្ខាងទៀតដែលមិន បានជួយក្នុងការសង់ឱ្យឡើងខ្ពស់ បើត្រូវការយកសំណង់នោះទុកជារបស់អឌ្ឍសិទ្ធិនៃខ្លួនដែរត្រូវចេញថ្លៃសំណង់ដែលលើកឱ្យខ្ពស់ពាក់កណ្ដាលបូកនឹងពាក់កណ្ដាលនៃថ្លៃដីដែលសង់ជញ្ជាំងលើសពីកំរាស់ដើមនោះ ។

អំពីស្នាមភ្លោះរបង និងភ្លឺអឌ្ឍសិទ្ធិ

មាត្រា ១៩៤.
កំពែងអឌ្ឍសិទ្ធិដែលបានបង្កើតឡើងដោយស្នាមភ្លោះ ក្ដីដោយរបងក្ដីដោយភ្លឺក្ដីត្រូវតែថែទាំដោយសោហ៊ុយរួម ។តែបើកម្មសិទ្ធិករណាម្នាក់ចង់ដកខ្លួនចេញពីកាតព្វកិច្ចនេះ កម្មសិទ្ធិករនះអាចធ្វើបានដោយគ្រាន់ទែលះបង់អឌ្ឍសិទ្ធិភាពរបស់ខ្លួនចោលប៉ុណ្ណោះ ។ ប៉ុន្តែបើស្នាមភ្លោះឬភ្លឺនោះជាកន្លែងសម្រាប់បង្ហូរទឹកជាធម្មតា សហកម្មសិទ្ធិករមិនអាចលះបង់អឌ្ឍសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានឡើយ ។
មាត្រា ១៩៥.
កម្មសិទ្ធិករដែលមានដីជាប់នឹងស្នាមភ្លោះ របងឬភ្លឺណាមួយដែលមិនមែនជារបស់អឌ្ឍសិទ្ធិទេមិនអាចតំរូវឱ្យម្ចាស់ស្នាមភ្លោះ ម្ចាស់របងម្ចាស់ភ្លឺនោះដាក់ស្នាមភ្លោះ របងឬភ្លឺនោះជារបស់អឌ្ឍសិទ្ធិឱ្យខ្លួនបានឡើយ ។
មាត្រា ១៩៦.
កម្មសិទ្ធិករនៃរបងអឌ្ឍសិទ្ធិអាចជួសជុល កែលំអ ឬរុះរើរបងនោះរហូតដល់ព្រំប្រទល់កម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបាន តែត្រូវធ្វើរបងត្រឹមដីរបស់ខ្លួនឡើងវិញ ។ សិទ្ធិនេះអាចប្រើបានក្នុងករណីបើស្នាមភ្លោះ ឬភ្លឺអឌ្ឍសិទ្ធិនោះគ្រាន់តែប្រើប្រាស់ជារបងប៉ុណ្ណោះ ។
មាត្រា ១៩៧.
ទ្រព្យជាអចលនវត្ថុអាចបង្កើតជាប្រាតិភោគ សំរាប់ដាក់ធានាការសងបំណុលដោយកម្មសិទ្ធិករ នៃទ្រព្យនោះតាមរយហ៊ីប៉ូតែក ឬការបញ្ចាំឬការដាក់ធានា ។

អំពីប្រាតិភោគអចលនវត្ថុ

អំពីហ៊ីប៉ូតែក

មាត្រា ១៩៨.

ហ៊ីប៉ូតែក គឺជាប្រាតិភោគដែលបើកឱ្យម្ចាស់បំណុលប្ដឹងសុំឱ្យលក់អចលនវត្ថុនោះ នៅពេលដល់កំណត់សងទោះជាអចលនវត្ថុនោះនៅលើដៃជនណាក៏ដោយ ដើម្បីយកប្រាក់មកសងខ្លួន និង ម្ចាស់បំណុលដទៃទៀតដែលជាអ្នកមានបុព្វសិទ្ធិ និង បុរិមាដោយមិនដកអចលនវត្ថុនោះពីកម្មសិទ្ធិករទេ ។
មាត្រា ១៩៩.
មានតែអចលនវត្ថុដែលបានចុះបញ្ជីសុរិយោដីទេ ទើបអាចជាកម្មវត្ថុនៃហ៊ីប៉ូតែកបាន ។
មាត្រា ២០០.
ម្ចាស់បំណុលមិនអាចក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យដែលបានដាក់ហ៊ីប៉ូតែកជំនួសការសងបំណុលបានឡើយ ។
មាត្រា ២០១.
កិច្ចសន្យាហ៊ីប៉ូតែកត្រូវរៀបចំតាមរូបមន្តយថាភូត ចំពោះមុខអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឬអ្នកច្បាប់ណាម្នាក់ដែលមាននីតិសម្បទាក្នុងរឿងនេះ ។ កិច្ចសន្យាត្រូវតែចុះបញ្ជីនៅអង្គភាពសុរិយោដី ។ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការតាក់តែងកិច្ចសន្យាហ៊ីប៉ូតែក និង ទម្រង់នៃការចុះបញ្ជីនឹងកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ។
មាត្រា ២០២.
កិច្ចសន្យាហ៊ីប៉ូតែកត្រូវសរសេរបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ពីស្ថានភាព និង ប្រភេទនៃទ្រព្យសេវភាព ឬបន្ទុកដែលកំណត់ដោយបទបញ្ជាទាំងឡាយ និង តម្លៃនៃទ្រព្យនោះ ។
មាត្រា ២០៣.
ហ៊ីប៉ូតែកច្រើនបន្តបន្ទាប់គ្នាអាចត្រូវបានបង្កើតនៅលើទ្រព្យតែមួយ ។ ម្ចាស់បំណុលម្នាក់ៗ ប្រើសិទ្ធិតាមលំដាប់អាទភាពនៃការចុះលេខាចារិកហ៊ីប៉ូតែករបស់ខ្លួន ។
មាត្រា ២០៤.
ប្រសិនបើកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យដាក់ហ៊ីប៉ូតែក មិនសងបំណុលនៅពេលដល់កំណត់ត្រូសសងម្ចាស់បំណុលម្នាក់អាចប្ដឹងសុំឱ្យលក់ទ្រព្យនោះ បានដោយមិនគិតពីលំដាប់នៃហ៊ីប៉ូតែករបស់គេឡើយ ។ ម្ចាស់់បំណុលហ៊ីប៉ូតែកនានានឹងត្រូវទទួលសំណងនៅពេលនោះដែរ តាមលំដាប់នៃហ៊ីប៉ូតែកនីមួយៗ ។
មាត្រា ២០៥.
ទ្រព្យដែលកំពុងបញ្ចាំមិនអាចដាក់ហ៊ីប៉ូតែកបានឡើយ ។

អំពីការបញ្ចាំអចលនវត្ថុ

មាត្រា ២០៦.
ការបញ្ចាំអចលនវត្ថុ គឺជាកិច្ចសន្យាដែលតាមកិច្ចសន្យានោះ កូនបំណុលប្រគល់ឱ្យម្ចាស់បំណុលរបស់ខ្លួននូវទ្រព្យដើម្បីធានាការសងបំណុល ។ ម្ចាស់បំណុល មានសិទ្ធិសុំឱ្យលក់ទ្រព្យនោះដើម្បីសងបំណុលតាមបុព្វសិទ្ធិ និង បុរិមាដែលខ្លួនមានជាងម្ចាស់បំណុលដទៃទៀត ។ ការប្រើប្រាស់ទ្រព្យដាក់បញ្ជាំងដោយម្ចាស់បំណុល ជំនួសការសងបំណុលនេះជាការប្រាក់តែមួយមុខ ឬជាប្រាក់ដើម និង ការប្រាក់ផងក៏បាន បើសិនមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យាបញ្ចាំ ។
មាត្រា ២០៧.
កិច្ចសន្យាបញ្ចាំអចលនវត្ថុត្រូវធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ តាមរូបមន្តលិខិតយថាភូតដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចហើយត្រូវចុះបញ្ជីនៅអង្គភាពសុរិយោដី ។
មាត្រា ២០៨.
ការបញ្ចាំអចលនវត្ថុចាត់ទុកជាបានការ ហើយតតិយជនមិនអាចជំទាស់បាន លុះត្រាតែកិច្ចសន្យាបញ្ចាំនោះបានធ្វើតាមបញ្ញត្តិដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២០៧ នៃច្បាប់នេះ ។ ការមិនបានចុះបញ្ជីនៅអង្គភាពសុរិយោដីនូវកិច្ចសន្យាបញ្ចាំបណ្ដាលឱ្យថ្លោះសិទ្ធិប្រាតិភោគភណ្ឌិកហើយ ម្ចាស់បំនុលមានសិទ្ធិ ត្រឹមប្ដឹងទារសំណងតាមច្បាប់ជាធរមានប៉ុណ្ណោះ ។
មាត្រា ២០៩.
ទ្រព្យជាប់កិច្ចសន្យាបញ្ចាំអចលនវត្ថុ នឹងត្រូវសងមកនូវបំណុលវិញជាចាំបាច់ចាប់ពីពេលដែលកូនបំណុលបានសងបំណុលទាំងស្រុងរួចហើយ ។ ចំពោះកិច្ចសន្យាដែលមិនបានបញ្ជាក់ពីកាល បរិច្ឆេទផុតកំណត់សងក្នុងរយៈពេល១០(ដប់) ឆ្នាំគិតពីថ្ងៃដែលបានចុះកិច្ចសន្យាបញ្ចាំមក បើម្ចាស់បំណុលមិនបានដាក់ពាក្យប្ដឹង ទៅតុលាការដើម្បីទាមទារឱ្យសងបំណុលទេ ម្ចាស់បំណុលនោះត្រូវបាត់បង់ការធានានៃការដាក់បញ្ចាំ ។ ការបាត់បង់ការធានានៃការដាក់បញ្ចាំនេះ តម្រូវឱ្យម្ចាស់បំណុលប្រគល់អចលនវត្ថុ និង ប័ណ្ណឱ្យកូនបំណុលវិញតែកូនបំណុល ពុំបានរួចពីការសងបំណុលឡើយ ហើយម្ចាស់បំណុលមានសិទ្ធត្រឹមប្ដឹងទារសំណងតាមច្បាប់ជាធរមានប៉ុណ្ណោះ ។ ការលើកលែងបញ្ចាំ ឬការលុបបន្ទុកបញ្ចាំត្រូវធ្វើលេខាចារិកក្នុងបញ្ជីសុរិយោដី តាមការស្នើសុំរបស់កូនបំណុល ឬដោយអែកឯង ។
មាត្រា ២១០.
ក្នុងករណីណាក៏ដោយ ម្ចាស់បំណុលមិន អាចក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាក់កិច្ចសន្យាបញ្ចាំបានឡើយ ។ ខសន្យាណាដែលផ្ទុយ និង បទបញ្ញត្តិនេះត្រូវទុកជាមោឃ ។
មាត្រា ២១១.
កិច្ចសន្យាបញ្ចាំអចលនវត្ថុ អនុញ្ញាតឱ្យម្ចាស់បំណុលមានសិទ្ធិត្រឹមតែប្ដឹង ទៅតុលាការឱ្យដាក់លក់អចលនវត្ថុដោយបង្ខំប៉ុណ្ណោះដើម្បីសងខ្លួនជាអាទិភាព ដោយបុរិមា និង បុព្វសិទ្ធិមុនម្ចាស់បំណុលដទៃទៀត ។ បើសិនជាក្នុងរយៈពេលនៃកិច្ចសន្យាបញ្ចាំម្ចាស់បំណុលដែលទទួលបញ្ចាំទិញអចលនវត្ថុដែលដាក់បញ្ចាំ កិច្ចសន្យាទិញនេះត្រូវចុះបញ្ជីនៅអង្គភាពសុរិយោដី ពុំនោះទេនឹងត្រូវចាត់ទុកជាមោឃ ។
មាត្រា ២១២.
ម្ចាស់បំណុលដែលបានកាន់កាប់ទ្រព្យដាក់បញ្ចាំ អាចមានសិទ្ធិអាស្រ័យផលពីទ្រព្យនោះដូចជាផលុបភោគី ដែរលុះត្រាតែមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យាដាក់បញ្ចាំ ។ ម្ចាស់បំណុលមានកាតព្វកិច្ចថែទាំរក្សាទុកទ្រព្យនោះឱ្យ ដូចជាទ្រព្យរបស់ខ្លួន ។ បើទ្រព្យនោះខូចខាតដោយអំពើឬកំហុសណាមួយរបស់ខ្លួន ខ្លួនត្រូវសងតម្លៃខូចខាតនោះដោយកាត់ប្រាក់ក្នុងបំណុលបាន ។
មាត្រា ២១៣.
នៅពេលផុតរយៈពេលនៃកិច្ចសន្យាបញ្ចាំដោយកូនបំណុល បានសងប្រាក់អស់វិញក្ដី ឬដោយផុតរយៈពេលប្ដឹងដូចមានចែងក្នុងមាត្រា២០៩ ក្ដី ម្ចាស់បំណុលត្រូវសងមកកូនបំណុល វិញនូវទ្រព្យតម្លៃនៃទ្រព្យ ប្រសិនបើទ្រព្យនេះត្រូវបានវិនាសដោយអំពើ ឬកំហុសណាមួយរបស់ម្ចាស់បំណុល ។
មាត្រា ២១៤.
នៅថ្ងៃចប់កិច្ចសន្យាបញ្ចាំហើយកូនបំណុល មកសុំលោះទ្រព្យវិញតែម្ចាស់បំណុលមិនព្រមឱ្យលោះម្ចាស់បំណុលត្រូវជំពាក់កូនបំណុលវិញនូវផល ឬផលទុនដែលបានមកពីទ្រព្យដាក់បញ្ចាំដោយគិតចាប់តាំងពីថ្ងៃដែលកូនបំណុលសុំលោះមក ។
មាត្រា ២១៥.
បើទ្រព្យជាដី ហើយកិច្ចសន្យាបញ្ចាំ មិនបានចែងឱ្យច្បាស់លាស់ ពីថ្ងៃដែលកូនបំណុលសងទេ ម្ចាស់បំណុលនៅតែមានសិទ្ធិយកផលឬផលទុនដែលជាផលកើតមកពីការយកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួន និង ពីទុនរបស់ខ្លួនក្នុងរដូវដែលកូនបំណងសុំលោះ ។ ប៉ុន្តែបើទ្រព្យជាផ្ទះ ហើយកិច្ចសន្យាបញ្ចាំមិនបានចែង ឱ្យច្បាស់សាល់ពីថ្ងៃកំណត់សងទេម្ចាស់បំណុលត្រូវប្រគល់ទ្រព្យ ដាក់បញ្ចាំនោះឱ្យកូនបំណុលគិតបីថ្ងៃដែលកូនបំណុលបានសងបំណុលរួច ។
មាត្រា ២១៦.
ការប្រាក់ត្រូវបានបញ្ចប់ចាប់ពីថ្ងៃដែលកូនបំណុលបានសងបំណុលរួចមុនការបញ្ចប់កិច្ចសន្យា ។ ការស្នើសងបំណុលត្រូវបង្ហាញពីចំនួន និង ត្រូវកត់ត្រាក្នុងលិខិតដែលចុះហត្ថលេខាដោយមេឃុំ ឬចៅសង្កាត់ជាមួយនឹងហត្ថលេខាកូនបំណុល និង សាក្សីពីរនាក់ ។
មាត្រា ២១៧.
ការបង់ពន្ធដារនៅតែជាបន្ទុក នៃកូនបំណុល លើកលែងតែមានការព្រមព្រៀងគ្នាផ្សេងទៀតពីនេះ រវាងម្ចាស់បំណុល និង កូនបំណុល ។
មាត្រា ២១៨.
បើកូនបំណុលបានសងបំណុលគ្រប់ចំនួនហើយ ម្ចាស់បំណុលមិនអាចរក្សាទុកទ្រព្យដែលបានដាក់បញ្ចាំ ដោយយកលេសថា កូនបំណុលនៅជំពាក់បំណុលមួយផ្សេងទៀតបានទេ ទោះជាបំណុលក្រោយនេះ ដល់កំណត់ទារហើយក៏ដោយ លើកលែងតែមានកិច្ចសន្យាបញ្ចាំថ្មីមួយទៀតលើទ្រព្យដដែលនេះ ហើយបានរៀបចំតាមទម្រង់នៃច្បាប់ទៀតផង ។ កូនបំណុលអាចប្រើសិទ្ធិខាងលើនេះ លើទាយាទ ឬលើសិទ្ធិវន្តនៃម្ចាស់បំណុលបាន ។

អំពីការដាក់ធានា

មាត្រា ២១៩.

ការដាក់ធានាគឺជាកិច្ចសន្យាមួយដែលបានសម្រេចឡើង ដើម្បីធានាការសងបំណុលដែលក្នុងនោះកូនបំណុលប្រគល់ទៅឱ្យម្ចាស់បំណុលរបស់ខ្លួន មិនមែនជាទ្រព្យទេ តែជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យនោះដែលបានចុះនិទ្ទេសក្នុងបញ្ជីសុរិយោដី ។

មាត្រា ២២០.
កិច្ចសន្យាដាក់ធានាត្រូវធ្វើឡើងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរតាមរូបមន្តយថាភូត និង ត្រូវចុះលេខាចារិកក្នុងបញ្ជីសុរិយោដី ។

មាត្រា ២២១.
ក្នុងករណីណាក៏ដោយម្ចាស់បំណុល មិនអាចក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យជាប់កិច្ចសន្យាដាក់ធានាបានឡើយ ។ កិច្ចសន្យាណា ដែលផ្ទុយនឹងបទប្បញ្ញត្តិនេះត្រូវទុកជាមោឃៈ ។ កិច្ចសន្យាដាក់ធានាអនុញ្ញាតឱ្យម្ចាស់បំណុលមានសិទ្ធិត្រឹមតែប្ដឹងទៅតុលាការ ឱ្យដាក់លក់អចលនវត្ថុដោយបង្ខំប៉ុណ្ណោះ ដើម្បី សងខ្លួនជាអាទិភាពដោយបុរិមា និង បុព្វសិទ្ធិមុនម្ចាស់បំណុលដទៃទៀត ។
មាត្រា ២២២.
បើកូនបំណុលបានសងបំណុល និង ការប្រាក់រួចហើយតាមពេលកំណត់ឬមុនពេលកំណត់ ម្ចាស់បំណុលត្រូវបង្វិលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ មកកូនបំណុលវិញដោយធ្វើលេខាចារិក លើកលែងបន្ទុកក្នុងបញ្ជីសុរិយោដី ។
មាត្រា ២២៣.
កូនបំណុលត្រូវរក្សាទុកគ្រប់គ្រង និង ប្រើប្រាស់ទ្រព្យរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែមិនអាចធ្វើអ្វីដែលនាំឱ្យបន្ថយតម្លៃទ្រព្យនោះបានជាដាច់ខាត ។
មាត្រា ២២៤.
សិទ្ធិវន្ត នៃកូនបំណុល និង សិទ្ធិវន្តនៃម្ចាស់បំណុលមានកាតព្វកិច្ច និង សិទ្ធិដូចគ្នានឹងកូនបំណុលឬម្ចាស់បំណុលរបស់ខ្លួនដែរ ។
មាត្រា ២២៥.
ទាយាទឬប្រតិសិទ្ធិនៃកូន បំណុលព្រមទាំង សមាជិកទាំងឡាយនៃគ្រួសារដែលអាចប្រកាសថាជាសហកម្មសិទ្ធិករនៃទ្រព្យដាក់ ធានា មានកាតព្វកិច្ច និង សិទ្ធិដូចគ្នានឹងកូនបំណុលដែរ ។

អំពីទោសប្បញ្ញត្តិ

អំពីការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិ

មាត្រា ២៤៧.
រាល់ការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិ និង សិទ្ធិស្របច្បាប់ផ្សងេៗ ទៀតលើអចលនវត្ថុជាបទព្រហ្មទណ្ឌអនុលោមតាម បញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះ ហើយការខូចខាតទាំងឡាយដែលបណ្ដាលមកពី អំពើនេះត្រូវដោះស្រាយដោយចំណងរដ្ឋបវេណី ។
មាត្រា ២៤៨.
ត្រូវចាត់ទុកជាការប៉ពាល់កម្មសិទ្ធ និង សិទ្ធិច្បាប់ផ្សេងៗទៀតលើអចលនវត្ថុជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌក្នុង ន័យច្បាប់នេះមាន៖ * រាល់អំពើប្រព្រឹត្តដោយជាក់ស្ដែង រំលោភកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយចេតនា ដោយមិនទទួលស្គាល់ប័ណ្ណចេញដោយរដ្ឋបាលសុរិយោដី * រាល់អំពើប្រព្រឹត្តដោយជាក់ស្ដែង រារាំងអ្នកកាន់កាប់ដោយ សន្តិភាពឬ ភោគីនៃទ្រព្យមួយនៅក្នុងតំបន់មិនទាន់មានប្លង់សុរិ យោដី ដែលរបបកម្មសិទ្ធិ មិនទាន់បានពង្រឹងជាស្ថាពរតាមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះ* រាល់ការចូលកាន់កាប់មិនត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ឬ មិនប្រក្រតីលើអចលនវត្ថុដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋឬទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋដែលមិនស្របតាមមាត្រា១៧ មាត្រា១៨ និង មាត្រា១៩នៃច្បាប់នេះ * រាល់ការបំប្លែងពីសម្បទានមកជាកម្មសិទ្ធិ លើកលែងតែសម្បទានឆ្លើយតបទៅនឹងប្រយោជន៍សង្គម ។

មាត្រា ២៤៩.
ការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិក្នុងន័យនៃមាត្រាខាងលើអាចជាទង្វើរបស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចឬជាទង្វើរបស់សាមញ្ញជនដែលធ្វើដោយម្នាក់ឯងឬដោយផ្សំគំនិតជាមួយភ្នាក់ងាររបស់អាជ្ញាធរ ។
មាត្រា ២៥០.
មន្រ្តី ឬអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចដែល បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិស្រប ច្បាប់លើអចលន វត្ថុត្រូវទទួលទោសរដ្ឋបាលបន្ថែមលើទោសព្រហ្មទណ្ឌ និង សំណងរដ្ឋបវេណី ។

អំពីការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិសាធារណ: ឬឯកជនដោយសាមញ្ញជន

អំពីការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិឯកជន

មាត្រា ២៥១.
ជនណាដែលបានក្លែង ប័ណ្ណក្នុងគោលបំណងយកទៅប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការទោះជាក្នុងរូបភាពអ្វីក៏ដោយត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ឆ្នាំ ដល់៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ ។
មាត្រា ២៥២.
ជនណាដែលបានបំភាន់មន្ត្រីសុរិយោដីក្នុងការបំពេញបេសកកម្ម ឬបំភាន់អាជ្ញាធរក្នុងការចុះបញ្ជីដីត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី៥០០.០០០ (ប្រាំសែន)រៀល ដល់ ៣.០០០.០០០ (បីលាន)រៀល ឬ និង ដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែដល់៦ (ប្រាំមួយ)ខែ ។
មាត្រា ២៥៣.
ជនណាដែលប្រើអំពើហិង្សាទៅលើអ្នក កាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយសុចរិត ទោះជាមិនទាន់បានធ្វើប័ណ្ណឬកំពុងមានទំនាស់ក៏ដោយត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យចាប្រាក់ពី ១.៥០០.០០០ (មួយលានប្រាំសែន)រៀល ដល់២៥.០០០.០០០ (ម្ភៃប្រាំលាន)រៀល ឬ និង ដាក់ពន្ធនាគារពី៦ (ប្រាំមួយ)ខែ ដល់២ (ពីរ) ឆ្នាំ ដោយពុំទាន់ គិតបញ្ចូលនូវទោសប្រព្រឹត្តអំពីហិង្សាផ្ទាល់ដែរ ។
មាត្រា ២៥៤.
នករណីណា មួយដែលអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់កំលាំងឯកជន ដើម្បីធានាចំពោះការគោរពប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ឬចំពោះការប្រតិបត្តិសេចក្ដិសំរេចរបស់តុលាការក្នុងការបណ្ដេញចេញ ឬក្នុងការបង្គាប់ឱ្យចាកចេញបានឡើយ ។ជនណាដែលប្រើកម្លាំងឯកជនក្នុងហេតុផលនេះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ៣.០០០.០០០ (បីលាន) រៀលដល់ ២៥.០០០.០០០ (ម្ភៃប្រាំលាន) រៀល ឬ និង ផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី៦ (ប្រាំមួយ) ខែ ដល់ ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ។
មាត្រា ២៥៥.
ជនណាដែលបានលួចលក់ ឬលួចបញ្ចាំងអចលនវត្ថុ ដែលមិនមែនជារបស់ខ្លួន ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦(ប្រាំមួយ) ខែ ដល់ ៣ (បី) ឆ្នាំ ដោយមិនគិតដល់ព្យសនកម្មដែលបណ្ដាលមកពីអំពើរបស់ខ្លួន ។
មាត្រា ២៥៦.
កម្មសិទ្ធិករណាដែលបានធ្វើការដាំដុះលើដីរបស់ខ្លួន ឬប្រគល់ដី ឬជួលដីឱ្យតតិយជនដាំដុះដោយចេតនា នូវមុខដំណាំដែលច្បាប់ ឬបទបញ្ជាហាមឃាត់ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១៥.០០០.០០០ (ដប់ប្រាំលាន)រៀល ដល់៤៥.០០០.០០០ (សែសិបប្រាំលាន) រៀល ឬ និង ផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារតាមច្បាប់ជាធរមាន ។
មាត្រា ២៥៧.
សហកម្មសិទ្ធិករអវិភាគដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ចំណែករួមដូចមានក្នុងមាត្រា១៨០ នៃច្បាប់នេះត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១.៥០០.០០០ (មួយលានប្រាំសែន) រៀលដល់ ៩.០០០.០០០ (ប្រាំបួនលាន)រៀល ។ ក្នុងករណីមិនរាងចាលត្រូវផ្តន្ទាទោស ពិន័យជាប្រាក់ទ្វេដង ។
មាត្រា ២៥៨.
សហកម្មសិទ្ធិករដែលមិនព្រមចូលរួមទទួលបន្ទុកថែទាំចំណែកនៃសហកម្មសិទ្ធិខ្លួន ឬមិនគោរពតាមលក្ខខណ្ឌនៃសណ្ដាប់ធ្នាប់ សាធារណដូចមានចែងក្នុងមាត្រា១៨៥ នៃច្បាប់នេះ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ៥០០.០០០(ប្រាំសែន) រៀល ដល់ ៣.០០០ .០០០(បីលាន) រៀល ។

អំពីការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ
មាត្រា ២៥៩.
ការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ៥.០០០.០០០ (ប្រាំលាន)រៀលដល់៥០.០ ០០.០០០(ហាសិបលាន) រៀល ឬ និង ផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ឆ្នាំ ដល់៥(ប្រាំ) ឆ្នាំ ។ ចារីត្រូវមានកាតព្វកិច្ចចាកចេញពីទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈនោះជាបន្ទាន់ ។ ចារីគ្មានសិទ្ធិទារកំរៃអំពីពលកម្ម ឬការរៀបចំដែលបានធ្វើលើទ្រព្យនោះឡើយ ។ក្នុងករណីដែលអ្នកកំពុងកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណមុនច្បាប់នេះចូលជាធរមានហើយមាន ឯកសារសំអាង និង បញ្ជាក់ជាក់ លាក់ថា ខ្លួនបានទិញពីជនណាម្នាក់អាចរាយការណ៍ ជូនអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ដើម្បីអនុវត្ត តាមវិធានច្បាប់ចំពោះបុគ្គលដែលបានលក់ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈនេះដោយខុសច្បាប់ និង ដើម្បីជាប្រយោជន៍របស់ខ្លួនដែលបានរងគ្រោះដោយសារទង្វើនេះ ។ ទោះជា យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ជនរងគ្រោះនេះពុំមានសិទ្ធិកាន់ កាប់បន្តលើទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈបានឡើយ ។
មាត្រា ២៦០.
ជនណាក៏បានលើកចេញ ឬរំកិលចេញ ឬបំផ្លាញចោលនូវបង្គោលស៊ីម៉ង់ត៏ដៅចំណុចឋានលេខា និង ទីតាំង ផ្លាកសញ្ញាសុរិយោដី ត្រូវទទួលការព្រមានពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ។ ក្នុងករណីមិនរាងចាលត្រូវផ្តន្ទាទោស ពិន័យជាប្រាក់ពី ៥០០.០០០ ( ប្រាំសែន ) រៀល ដល់ ៣.០០០.០០០ (បីលាន)ឬ និង ផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែដល់៦ (ប្រាំមួយ) ខែ ដោយមិនគិតដល់ ព្យសនកម្មដែលបណ្ដាលមកពី អំពើរបស់ខ្លួន ។

អំពីការប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិសាធារណ: ឬឯកជនដោយអាជ្ញាធររដ្ឋបាល

មាត្រា ២៦១.
មន្រ្តី ឬអាជ្ញាធរ ដែលបានប្រើអំណាចដោយរំលោភ ទោះមានបញ្ជាក្ដី ឬគ្មានបញ្ជាក្ដី ដើម្បីដកហូតអចលនវត្ថុពីអ្នកកាន់កាប់ដោយសន្តិភាពត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១០.០០០.០០០ (ដប់លាន)រៀល ដល់ ២៥.០០០.០០០ (ម្ភៃប្រាំលាន ) រៀល និង ត្រូវទទួលទោសរដ្ឋបាលថែមទៀត ។ ចាត់ទុកជាការរំលោភ មានការក្លែងបន្លំ ការកសាងប័ណ្ណដោយបំពាន ការកៀបសង្កត់ ឬវិធានការសម្ភារ:ដើម្បីបណ្ដេញចេញ ធ្វើឡើងចំពោះអ្នកកាន់កាប់អចលនវត្ថុ ។បើការដកហូតអចលនវត្ថុបានប្រព្រឹត្តទៅដោយ អំពើហិង្សាចារីត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ (ប្រាំមួយ) ខែដល់ ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ថែមទៀត ។ អ្នកបញ្ជាដោយរំលោភត្រូវផ្ដន្តាទោសដូចគ្នានឹងអ្នកប្រព្រឹត្តផ្ទាល់ដែរ ។
មាត្រា ២៦២.
អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ឬកងកម្លាំងមប្រដាប់អាវុធគ្រប់ប្រភេទ ដែលបានរំលោភយកទ្រព្យជាអចលនវត្ថុក្នុងមណ្ឌលដែលខ្លួនមានភារកិច្ចការពារសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និង សន្តិសុខមកធ្វើជារបស់ខ្លួន ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ៣.០០០.០០០ (បីលាន) រៀល ដល់ ៣០.០០០.០០០ (សាមសិបលាន) រៀល ឬ និង ផ្តន្ទាទោសដល់ពន្ធនាគារពី ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ដល់ ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ និង ត្រូវ ទទួលទោសរដ្ឋបាលថែមទៀត ។
មាត្រា ២៦៣.
អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចដែលប្រងើយកន្តើយ ឬបណ្ដោយឱ្យសាមញ្ញជនប្រព្រឹត្តដោយរំលោភសិទ្ធិរបស់កម្មសិទ្ធិកររបស់ភោគី ឬរបស់អ្នកកាន់កាប់ដោយសន្តិភាពត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី១.០០០.០០០ (មួយលាន) រៀលដល់ ១០.០០០.០០០(ដប់លាន) រៀល និង ត្រូវទទួលទោសរដ្ឋបាលថែមទៀត ។
មាត្រា ២៦៤.
ការរំលោភធ្វើឡើងដោយមន្រ្តីសុរិយោដីត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០.០០០ (មួយលាន) រៀលដល់៥.០០០.០០០(ប្រាំលាន) រៀល និង ត្រូវទទួលរដ្ឋបាលថែមទៀត ។ រាប់ចូលជាការរំលោភ ការផ្តន្ទាទិន្នន័យជាផ្លូវការខុស ការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិខុស ការបិទបាំងហ៊ីប៉ូតែក ឬ បន្ទុកផ្សេងៗ ការបោះគោលព្រំដីខុសដោយចេតនា និង រាល់ការធ្វេសប្រហែសក្នុងការធ្វើលេខាចារិកលើឯកសារ សុរិយោដី ។

មាត្រា ២៦៥.
រាល់ការប៉ះពាល់ធ្វើឡើង ដោយប្រឆាំងនឹងសិទ្ធិលើដីរបស់រដ្ឋសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដោយអាជ្ញាធរ ដែលទទួលខុសត្រូវ គ្រប់គ្រងតំបន់ដែលអចលនវត្ថុនោះតាំងនៅ ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់បី ១.៥០០.០០០ (មួយលានប្រាំសែន) រៀលដល់ ៩.០០០ .០០០ (ប្រាំបួនលាន)រៀល ឬ និង ផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី២ (ពីរ) ឆ្នាំ ដល់ ៥(ប្រាំ) ឆ្នាំ និង ត្រូវទទួលទោសរដ្ឋ បាលថែមទៀត ។
មាត្រា ២៦៦.
ការប៉ះពាល់អចលនវត្ថុរបស់វត្ត ដោយបុគ្គលដែលទទួលបន្ទុកគ្រប់គ្រងត្រូវបង្ខំឱ្យសងទ្រព្យនោះវិញ និង ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១.៥០០.០០០ (មួយលានប្រាំសែន) រៀល ដល់ ៩.០០០.០០០ (ប្រាំបួនលាន) រៀល ។

អវសានប្បញ្ញត្តិ

មាត្រា ២៦៧.

បទប្បញ្ញត្តិទាំងឡាយណាដែលផ្ទុយនឹងច្បាប់នេះ ត្រូវទុកជានិរាករណ៍ ។
មាត្រា ២៦៨.
ច្បាប់នេះត្រូវបានប្រកាសថាជាការប្រញាប់ ។

រាជធានីភ្នំពេញ. ថ្ងៃទី ៣០ ខែ សីហា ឆ្នាំ ២០០១៕
ដកស្រង់ចេញពី (ច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ២០០១ ) ដោយលោក សន សាំ