សង្គមវិជ្ជាខ្មែរ

 

សង្គមវិជ្ជាខ្មែរ

១. លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យនៃសង្គមការណ៍

ក. សង្គមការណ៍

            សង្គមការណ៍មិនមែនជាប្រវត្តិការណ៍ទេ ព្រោះប្រវត្តិការគ្រាន់តែបង្ហាញកាលប្រវត្តិថ្ងៃនេះ ថ្ងៃនោះ មានរឿងបែបនេះបែបនោះ ដូចជាថ្ងៃ ១៨ មីនា ១៩៧០ ជាថ្ងៃប្រវត្តិការណ៍ព្រោះជាថ្ងៃ ដែលមានកើតវិបត្តសង្គម ប៉ុន្តែបើយើងដេញដោលសួររកប្រភពនៃចលនា នេះកើតមកពីណា? ក្នុងបច្ចុប្បន្នមានសកម្មភាពដូចម្តេច? តើអ្នកណាជាអ្នកបង្កើតសង្គមអតីតកាល? តើការឈ្លោះទាស់ទែងគ្នាដោយសារអ្វី?

            ទាំងអស់នេះជាកម្មវត្ថុសិក្សរបស់សង្គមការណ៍ គឺជាសារជាតិ និងខ្លឹមសារសង្គម ដើម្បីស្រាវជ្រាវរកព្រលឹងនៃជាតិនីមួយៗ និងលក្ខណៈច្បាស់លាស់បាន លុះត្រាតែអ្នកសសេរមានគំនិតវិទ្យាសាស្ត្រព្រមទាំងស្មោះត្រង់និងកិច្ចការ។

ខ. សង្គមការណ៍ពុំមែនជាសរីការណ៍

សង្គមការមិនមែនជាសេរីការណ៍ទេ ពីព្រោះសេរីការណ៍ជាហេតុកើតមានឡើងនៅក្នុងសរីរៈរបស់បុគ្គលទូទៅ ពោលគឺសរីរៈពីធម្មជាតិ។

គ. សង្គមការណ៍ដែលពុំមែនជាបុគ្គលការណ៍

សង្គមការណ៍ពុំមែនជាបុគ្គលការណ៍ទេ ពីព្រោះបុគ្គលការណ៍ ជាហេតុការណ៍ ដែលបានកើតឡើងក្នុងខ្លួនបុគ្គល ក្នុងឋានៈជាមនុស្សម្នាក់ រីឯសង្គមការត្រូវប៉ះប៉ូវដល់មនុស្សភាគច្រើន។

បុរសម្នាក់ចូលចិត្តមើលល្ខោនខោល បុគ្គលការណ៍

ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចូលចិត្តមើលល្ខោនខោល សង្គមការណ៍។

ឃ. សង្គមការណ៍ពុំមែនជាអន្តរបុគ្គលការណ៍

អន្តរបុគ្គលការណ៍ សំគាល់នូវហេតុការណ៍ដែលកើតមានឡើងត្រឹមតែការស្និទ្ធិស្នាលពីបុគ្គលម្នាក់ទៅកាន់បុគ្គលម្នាក់ទៀត។ ដើម្បីអោយអន្តរបុគ្គលការណ៍ ក្លាយទៅជាសង្គមការណ៍បាន លុះត្រាតែសំទុះប៉ះពាល់ដល់បញ្ហាសង្គមទាំងមូល។

 

 

 

ង. លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យនៃសង្គមការណ៍

·         លោក ក្ហាព្រីយែលតា បានបង្កើតលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យនៃសង្គមការណ៍ ដោយបានពន្យល់ហេតុផលថា ដោយសារបាតុភូត សាសនា ជំនឿ ទំនៀមទំលាប់ ការអប់រំ សេដ្ឋកិច្ច មនោគម របបគ្រប់គ្រងទាំងមូល ដែលមនុស្សម្នាក់យល់ថាធ្លាប់មានរយចទៅហើយ។

·         លោក អេមីល ឌឿកខេម បានអោយនិយមន័យសង្គមថា គឺជាការបង្ខិតបង្ខំអោយធ្វើតាមបើមិនធ្វើតាម និងត្រូវមានទោសដូចជា៖

o   ទោសក្នុងផ្លូវជំនឿ

o   ទោសក្នុងផ្លូវច្បាប់

o   ទោសក្នុងផ្លូវសីលធម៌

o   ទោសដែលទទួលបានការរិះគន់ពីអ្នកដទៃ គឺគ្មានសិទ្ធិឆ្លើយតបទេ។

២. ព្រលឹងខ្មែរ

ក. ព្រលឹងមាន័យដូចម្តេច?      

បុគ្គល = សរីរៈ + ព្រលឹង តាមចិត្តវិជ្ជាព្រលឹងសំគាល់ធាតុអរូបិយម៉្យាង ដែលស្ថិតនៅក្នុងខ្លួនបុគ្គលម្នាក់យ៉ាងទៀងទាត់។

អក្សរសិល្ប៍ = អត្ថបទ + ព្រលឹង  តាមទ្រឹស្តីអក្សរសិស្ប៍របស់​លោក កាឡូនី យើងអាចដកស្រង់សេចក្តីពន្យល់អំពីព្រលឹងអក្សរសិស្ប៍ថា អក្សរសិល្ប៍សំគាល់នូវចិត្តគំនិត មតិយោបល់ ផ្នតគំនិតឧត្តមគតិគោលដៅរបស់អ្នកនិពន្ធដែលសរសេរនៅក្នុងអត្ថបទដោយចិត្តគំនិតនោះប្រកបដោយសច្ចភាពទៀងត្រង់មិនប្រែប្រួលដែលជាខ្លឹមសាររបស់អក្សរសិស្ប៍។

ជនជាតិ = ប្រទេស + ព្រលឹង  តាមទ្រឹស្តីជនជាតិ វិជ្ជាព្រលឹងជនជាតិនីមួយៗសំគាល់នូវគំនិត មិតយោបល់ អាកប្បកិរិយា ជំនឿសាសនា ប្រពៃណី មនោគម ចំណង់ចំណូលចិត្ត របបគ្រប់គ្រង   សេដ្ឋកិច្ច ដែលទ្រង់ទ្រង់នូវវប្បធម៌។ ដើម្បីស្រាវជ្រាវរកព្រលឹងជនជាតិនីមួយៗគេរមែងជួបប្រទះការពិបាកច្រើនប្រការ ដើម្បីស្គាល់សង្គមការណ៍របស់ជនជាតិនោះហេតុនេះអ្នកស្រាវជ្រាវគប្បីសិក្សា៖

o   ទាំងសង្គម ឬរចនាសម្ព័ន្ធសង្គម

o   រូបរាងសង្គម

o   មូលដ្ឋានភូមិសាស្ត្រ

o   ប្រវត្តិការណ៍

o   ដង់ស៊ីតេប្រជាជន

o   កំណើនប្រជាជន

o   ជីវភាពសង្គម

o   ប្រសិនបើប្រទេសកម្ពុជាមានរដូវគេត្រូវសិក្សារូបរាងសង្គមតាមរដូវ

o   ប្រជាជាតិវិជ្ជា

o   សង្គមមាត្រ ដែលជាវិធីស្ទង់ទឹកចិត្តពីបុគ្គលម្នាក់ទៅសង្គម។

ខ. ព្រលឹងខ្មែរ

ព្រលឹងខ្មែរ ១ ៖  យើងតាមទម្លាប់ហៅថា  ( ព្រះថោងតោងស្បៃនាងនាគ) បុព្វបុរសខ្នែរបានឆ្លាក់រឿងនេះឡើងវិញនៅប្រាសាទបាយ័ន ដើម្បីរំលឹកដល់ព្រលឹងខ្មែរសម័យនោះ ឯសព្វថ្ងៃនេះ ការធ្វើពីធីរៀបអភិសេកបុត្រស្តេចក៏តម្រូវ ឱ្យមានការតោងស្បៃនេះដែរ ដូចជាការរៀបពិធី អភិសេកបុត្រអតីតប្រមុខរដ្ឋខ្មែរសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ។

ក. ចំពោះប្រជារាស្ត្រវិញរបបមាតាធិបតេយ្យតម្រូវអោយមាន

-      មេបា

-      ជីដូនជីតា

-      ម្តាយឪពុក

-      មីងមា

-      មាតាបិតា។

ខ. ក្នុងវិស័យកងទ័ព

-      មេទ័ព

-      មេបញ្ជាការ

-      មេបញ្ជាការរង

គ. ក្នុងវិស័យរដ្ឋបាល

-      មេស្រុក

-      មេឃុំ

-      មេភូមិ

-      មេ ១០ខ្នង

-      មេចោរ។

ឃ. ក្នុងវិស័យអប់រំ

-      (សូវស្លាប់បាកុំអោយស្លាប់មេ សូវលិចទូកកណ្តាលទន្លេកុំអោយភ្លើងឆេះផ្ទះ)។

 

ព្រលឹងជាតិ ២ ៖ តាមមូលដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលយើងកំពុងស្រាវជ្រាវ សព្វវិជ្ជានេះទាក់ទងនិងអាយុជីវិតប្រទេសជាតិខ្មែរ ឋិតត្រង់កម្លាំងរបស់ខ្មែរ ដែលធ្វើអោយទឹកដីខ្មែរនៅគង់វង្ស រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ហើយដែលយើងកំពុងចោទសួរថា តើអ្វីខ្លះជាកម្លាំងការពាររបស់ខ្មែរ ដើម្បីការពារពី     វៀតណាម។

ព្រលឹងជាតិ ៣ ៖ ស្ថិតនៅត្រង់ខ្មែរជាជនជាតិមួយចូលចិត្តអួតព្រោះ ខ្មែរស្ថិតនៅក្នុងអំបូរខ្មែរមន ឯអំបូរខ្មែរមានទីតាំងនៅជ្រោយឥណ្ធូចិនសព្វថ្ងៃ ប៉ុន្តែសម័យនោះមានឈ្មោះថា ជ្រោយសុវណ្ណភូមិ ដែលមានព្រមប្រទល់ជាប់និងប្រទេសចិន។

ប្រជាជនដែលរស់នៅក្នុងជ្រោយសុវណ្ណភូមិរមែងសប្បាយចិត្ត និងភោគទ្រពធម្មជាតិរបស់ខ្លួនហើយញ៉ាំងទឹកចិត្តខ្លួនអោយមានអំនួតមិនដឹងខ្លួន។ ទើបបុព្វបុរសខ្មែរបានចងក្រងពាក្យចាស់សម្រាប់សំគាល់ផ្នត់គំនិតចំនួន បី ៖

-        មនយកមេឃទ្រព្យអង្គុយ

-        ចាមខ្វះមួយចង្អាមដល់មេឃ

-        ខ្មែរកប់ពពកជ្រកអាចម៍ជន្លេន។

ព្រលឹងខ្មែរទី ៤ ៖ ប៉ុន្តែសម្រាប់បច្ចុប្បន្នវិញ ព្រលឹងខ្មែរបានមូលជាតិឡើងវិញ ហើយបាននាំគ្នាកសាងប្រទេសជាតិក្រោយពីបញ្ចប់សង្គ្រាមជាងពីរទស្សវត្សកន្លងមក។ យុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះឈ្នះរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើអោយប្រទេសកម្ពុជាយើង បាន​ និងកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ យ៉ាងលឿនទាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថ្នាក់ទាប រហូតដល់ថ្នាក់ខ្ពស់ទាំងធនធានមនុស្សគ្រប់ស្រទាប់។