ការអភិវឌ្ឍន៍បញ្ញត្តិ ស្តីពី "រូបវន្តបុគ្គល" នៅក្នុងនីតិរដ្ឋប្បវេណីខ្មែរ ពីឆ្នាំ១៩៨៨ ដល់បច្ចុប្បន្ន។

 

គោលគំនិតនៃ "រូបវន្តបុគ្គល" (បុគ្គល) និងសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់របស់បុគ្គល វាបានទទួលការវិវឌ្ឍយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋប្បវេណីខ្មែរ តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៨។ មានការពង្រីកជាលំដាប់នៃសិទ្ធិ និងសេរីភាពបុគ្គលនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋប្បវេណីខ្មែរ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៨។ ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់កាន់តែទូលំទូលាយ និងស្របតាមស្តង់ដារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។ ការផ្តោតអារម្មណ៍បានផ្លាស់ប្តូរពីការការពារសមូហភាព (រដ្ឋ ឬក្រុមគ្រួសារ) ទៅជាការការពារសិទ្ធិបុគ្គល និងស្វ័យភាព។

    I.       មុនឆ្នាំ ១៩៨៨

មុន​ឆ្នាំ​១៩៨៨ ច្បាប់​រដ្ឋប្បវេណី​ខ្មែរ​បាន​រង​ឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ខ្លាំង​ដោយ​ច្បាប់​អាណានិគម​បារាំង និង​ទំនៀម​ទម្លាប់​ប្រពៃណី​ខ្មែរ។ ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់សម្រាប់បុគ្គលខ្វះគោលគំនិតទំនើបមួយចំនួន ដូចជាសិទ្ធិបុគ្គលិក     លក្ខណៈ និងសមត្ថភាពផ្លូវច្បាប់។

ការផ្តោតសំខាន់ គឺលើច្បាប់គ្រួសារ ច្បាប់អចលនទ្រព្យ និងកិច្ចសន្យា ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសិទ្ធិ និងសេរីភាពបុគ្គលមានកម្រិត។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ១៩៨៨ និងក្រមរដ្ឋប្បវេណី ៖ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ នៃ​សាធារណៈរដ្ឋ​ប្រជាមា-និត​កម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៨៨ (ក្រោយ​មក​ប្តូរ​ឈ្មោះ​ ជា​រដ្ឋកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៨៩) បាន​សម្គាល់​ចំណុច​របត់​មួយថ្មីនៃសង្គមកម្ពុជា។

  II.       ក្រោយឆ្នាំ ១៩៨៨ មកដល់បច្ចុប្បន្ន

ក. រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន៖

រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៨៩ ដែលជាច្បាប់ដ៏ទូលំទូលាយដំបូងគេ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅក្រោយសម័យអាណានិគម បានពន្យល់បន្ថែមអំពីស្ថានភាពផ្លូវច្បាប់របស់បុគ្គល។ ក្រម​នេះ ក៏​បាន​ណែនាំ​គោល​គំនិត​ដូច​ជា ​សមត្ថភាព​ផ្លូវ​ច្បាប់ លំនៅឋាន និង​ការ​ការពារ​ជនជាតិ​ភាគតិច។ វាក៏បានដោះស្រាយផ្នែកមួយចំនួន ដូចជារបួសផ្ទាល់ខ្លួន ការបរិហារកេរ្តិ៍ និងឯកជនភាព ដោយទទួលស្គាល់សិទ្ធិបុគ្គល។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ បានកំណត់ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសេរី ហើយបានកំណត់សិទ្ធិ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ រួមទាំងសមភាពចំពោះមុខច្បាប់ សេរីភាពក្នុងការនិយាយ និងការជួបប្រជុំ និងការការពារពីការចាប់ខ្លួន និងការឃុំខ្លួនដោយបំពាន។ សិទ្ធិទាំងនេះបង្កើតជា មូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ការការពារផ្លូវច្បាប់របស់បុគ្គល។ មាត្រា៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ១៩៩៣ បានទទួលស្គាល់សិទ្ធិ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់បុគ្គល រួមទាំងសមភាពចំពោះមុខច្បាប់ សិទ្ធិបុគ្គល និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។

ខ. ក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងកំណែទម្រង់ច្បាប់៖

ក្រមរដ្ឋប្បវេណី ប្រកាសឱ្យប្រើ ថ្ងៃទី០៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៧ មានគោលបំណងធ្វើទំនើបកម្មច្បាប់កម្ពុជា ដោយបញ្ចូលគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងឆ្លុះបញ្ចាំងពីបរិបទក្រោយសង្គ្រាមស៊ីវិល។ ក្រមទាំងនេះគ្របដណ្តប់ទិដ្ឋភាពដូចជា ស្ថានភាពផ្ទាល់ខ្លួន គ្រួសារ កិច្ចសន្យា ទ្រព្យសម្បត្តិ និងមរតក ដោយផ្តល់នូវក្របខ័ណ្ឌដ៏ទូលំទូលាយសម្រាប់សិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចបុគ្គល។

កំណែទម្រង់ច្បាប់ជាក់លាក់ដែលបានដោះស្រាយលើផ្នែកដូចជា ច្បាប់គ្រួសារ​ ការទទួលខុសត្រូវសង្គម សិទ្ធិអចលនទ្រព្យ (ពង្រឹងការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ និងបញ្ជាក់ភាពជាម្ចាស់) និងច្បាប់ពាណិជ្ជកម្ម (សម្រួលសកម្មភាពអាជីវកម្ម និងសិទ្ធិបុគ្គល ក្នុងកិច្ចសន្យា)។

គោលការណ៍ជាទូទៅ ក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីមាន​ដូចជា៖

-        គោលការណ៍ជាមូលដ្ឋានការគោរពសិទ្ធិ និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់បុគ្គលគ្រប់រូប(មាត្រា ២)

-        គោលការណ៍ស្វ័យភាព នៃបុគ្គលឯកជន ដោយគោរពសិទ្ធិ​ និងមិនរើសអើង(មាត្រា ៣)

-        គោលការណ៍សុចរិតភាព និងភាពស្មោះត្រង់ (មាត្រា ៥)

-        គោលការណ៍សមភាព នៃសមត្ថភាពទទួលសិទ្ធិ (មាត្រា៦) .......។ល.។

គ. ច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ

ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័នលើឧបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិជាច្រើន រួមទាំងសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ។ សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះកំណត់ស្តង់ដារអន្តរជាតិសម្រាប់ការពារសិទ្ធិបុគ្គល និងមានឥទ្ធិពលលើការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នែកច្បាប់ក្នុងស្រុក។ នៅក្នុងមាត្រា៩ និងមាត្រា១៤ នៃ ICCPR បាននិយាយពីសិទ្ធិរបស់បុគ្គលគ្រប់រូបនៅចំពោះមុខច្បាប់។

 III.       ការអភិវឌ្ឍន៍ជាបន្តបន្ទាប់៖

-     ចាប់តាំងពី ឆ្នាំ១៩៨៩ វិសោធនកម្មមួយចំនួន និងការផ្លាស់ប្តូរ នីតិបញ្ញត្តិបានកែលម្អបន្ថែមទៀតនូវក្របខ័ណ្ឌច្បាប់សម្រាប់បុគ្គល។

-     ច្បាប់ស្តីពីអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងគ្រួសារ ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩

-     ច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ១៩៩៣ បានបង្កើតសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់បុគ្គល។

-     ច្បាប់ស្តីពីសហគ្រាសពាណិជ្ជកម្មឆ្នាំ២០០៤ បានបញ្ជាក់ពីសមត្ថភាពផ្លូវច្បាប់ក្នុងសកម្មភាពអាជីវកម្ម

-     ច្បាប់ស្តីពីអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ឆ្នាំ២០០៩ បានផ្តល់ការការពារផ្នែកច្បាប់យ៉ាងសំខាន់ប្រឆាំងនឹងការរំលោភបំពានក្នុងគ្រួសារ។

-     ច្បាប់ស្តីពីការការពារទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួន ឆ្នាំ២០១៣ បានដោះស្រាយកង្វល់ជុំវិញភាពឯកជន របស់បុគ្គលក្នុងយុគសម័យឌីជីថល។

IV.       ទស្សនៈ​នាពេលអនាគត

ទោះបីជាមានការរីកចម្រើនក៏ដោយ បញ្ហាប្រឈមនៅតែមាននៅក្នុងផ្នែកដូចជា ការធានាឱ្យមានសិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌ស្មើភាពគ្នា ការការពារក្រុមងាយរងគ្រោះ និងការដោះស្រាយបញ្ហាដែលកំពុងកើតមានដូចជា ឯកជនភាពទិន្នន័យ និងការយាយីតាមអ៊ីនធឺណិត។

ការបន្តកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងយុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយការយល់ដឹងជាសាធារណៈ មានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការយល់ដឹងពេញលេញអំពីសិទ្ធិ និងសក្តានុពលរបស់បុគ្គល នៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ នេះជាទិដ្ឋភាពសង្ខេប ហើយការស្រាវជ្រាវបន្ថែមត្រូវបានណែនាំសម្រាប់ការយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់អំពីការអភិវឌ្ឍន៍នៃបទប្បញ្ញត្តិស្តីពី "រូបវន្តបុគ្គល" នៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋប្បវេណីខ្មែរ។

 

សូមអរគុណ!

 

បទរំលោភលើលំនៅឋាន # Violation of housing #UDHR.

 

បទរំលោភលើលំនៅឋាន # Violation of housing #UDHR.

សិទ្ធិមានលំនៅឋាន គឺជាសិទិ្ធជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្សគ្រប់រូប។ ការគោរពកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ឯកជន ក៏ត្រូវបានការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាផងដែរ ដោយមានចែងក្នុងមាត្រា៥០ កថាខណ្ឌទី២  និងការការពារសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិឯកជន នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក៏បានបញ្ញត្តិនូវបទល្មើសមួយចំនួន ក្នុងគោលបំណងការពារ និងផ្តន្ទាទោសចំពោះអំពើរំលោភបំពានលើកម្មសិទ្ធិឯកជន ក្នុងនោះក៏មានបទល្មើសរំលោភលើលំនៅឋានផងដែរ ។ ប
ទល្មើសនេះ ជាប្រភេទបទល្មើសមជ្ឈិម ដែលមានចែងនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ នៅក្នុងមាត្រា២៩៩ នៃក្រមនេះ បានកំណត់និយមន័យថា ជាអំពើប្រព្រឹត្តដោយមានហិង្សា ការបង្ខិតបង្ខំ ការគំរាមកំហែង ឬឧបាយកលចូលទៅក្នុងលំនៅឋានអ្នកដទៃនោះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ១ (មួយ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន) រៀល លើកលែងតែករណីដែលច្បាប់អនុញ្ញាត។

រាល់សកម្មភាពដែលចូលទៅក្នុងលំនៅឋានរបស់អ្នកដទៃ ដោយមិនមានច្បាប់អនុញ្ញាត និងដោយប្រើហិង្សា ធ្វើការបង្ខិតបង្ខំ ការគំរាមកំហែង ឬដោយប្រើល្បិចកល (ការឡើង ឬ ផ្លោះរបង ឬកាច់បំបាក់) ដោយមិនមានការអនុញ្ញាតពីម្ចាស់លំនៅឋាន គឺជាការរំលោភលំនៅឋាន។

នៅក្នុងមាត្រា២៩៩ នៃក្រមនេះ ដដែល ក៏បានកំណត់ថា បទល្មើសរំលោភលើលំនៅឋាន នឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសដោយមានស្ថានទម្ងន់ទោស ក្នុងករណីដែលចារី (អ្នកប្រព្រឹត្ត) ជាអ្នករាជការសាធារណៈ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងាររបស់ខ្លួន ឬក្នុងឱកាសបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន ចូលទៅក្នុងលំនៅឋានរបស់អ្នកដទៃដោយគ្មានការយល់ព្រមពីម្ចាស់ផ្ទះទេនោះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ឆ្នាំ ទៅ ២ (ពីរ) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២.០០០.០០០ (ពីរលាន) រៀល ទៅ ៤.០០០.០០០ (បួនលាន) រៀល លើកលែងតែករណីដែលច្បាប់អនុញ្ញាត ។

Violation of housing

The right to housing is a fundamental right of everyone. Respect for the legal right of private property is also protected by the Constitution of the Kingdom of Cambodia, as stated in Article 50, paragraph 2, and the protection of private property rights in the Penal Code of the Kingdom of Cambodia also provides for a number of offenses. In order to prevent and punish violations of private property, including violations of housing. This offense is a type of misdemeanor as stated in the Penal Code. Article 299 of the Code defines violence, coercion, intimidation or manipulation into the home of another person as imprisonment from one (1) month to one (1) year and a fine. Money from 100,000 (one hundred thousand) riels to 2,000,000 (two million) riels, except as permitted by law.

Any act that enters another person's home without permission and with violence, coercion, intimidation, or manipulation (climbing or breaking a fence or breaking a house) without the owner's permission is a violation. Housing.

Article 299 of this Code also stipulates that the offense of trespassing shall be punished with aggravating circumstances in case the perpetrator (the perpetrator) is a public servant within the scope of his / her duties or on the occasion of performing his / her duties. If he enters another person's house without the consent of the landlord, he shall be punished by imprisonment from one (1) year to two (2) years and a fine of 2,000,000 (two million) Riels. 4,000,000 (four million) Riels, except as permitted by law.

បទល្មើស ឆបោក #Scam# Crimes of fraud# Cheat.

 

បទល្មើស ឆបោក

និយមន័យថា  គឺជាអំពើបន្លំចំពោះរូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលណាមួយ ដោយប្រើឈ្មោះក្លែងដោយអះអាងទៅលើឋានៈក្លែងដោយរំលោភទៅលើឋានៈពិតប្រាកដ ឬដោយប្រើឧបាយកលទុច្ចរិត ដើម្បីបានទទួលពីបុគ្គលនេះ ដោយធ្វើអោយខូចប្រយោជន៍ របស់បុគ្គលនេះ ឬរបស់តតិយជននូវ ៖

ទី១៖ ការប្រគល់មូលនិធិតម្លៃ ឬ ទ្រព្យសម្បត្តិអ្វីមួយ។
ទី២៖ ការផ្គត់ផ្គង់សេវា។
ទី៣៖ ការធ្វើលិខិតដែលមានតម្លៃជាកាតព្វកិច្ច ឬជាការឲ្យរួចពីកាតព្វកិច្ច។

v អំពើនេះ គឺជាប្រភេទបទល្មើសមជ្ឈិម ដែលត្រូវបានចែងនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា៣៧៧ ហើយត្រូវបានកំណត់ចំពោះទោសដែលត្រូវអនុវត្ត តាម មាត្រា៣៧៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បានបញ្ញត្តិថា
អំពើឆបោក ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ (ប្រាំមួយ) ខែទៅ ៣ (បី) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០.០០០ (មួយលាន) រៀល ទៅ ៦.០០០.000 (ប្រាំមួយ)លានរៀល។

v ដោយឡែកបទល្មើសនេះ ក៏មានស្ថានទម្ងន់ទោស ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ទៅ ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ ផងដែរ កាលបើអំពើនេះបានប្រព្រឹត្តនាំឲ្យខូចប្រយោជន៍ជនរងគ្រោះដូចជា ៖
១៖ បុគ្គលដែលទន់ខ្សោយពិសេសដោយមូលហេតុនៃអាយុបុគ្គលនោះ។
២៖ នារីមានគភ៌ កាលបើគភ៌ ត្រូវបានគេឃើញជាក់ស្តែង ឬកាលបើជនល្មើសបានដឹង ។
៣៖ បុគ្គលដែលទន់ខ្សោយពិសេសដោយមូលហេតុនៃជំងឺឬពិការភាពកាលបើស្ថានភាពរបស់បុគ្គលនោះត្រូវបានគេឃើញជាក់ស្តែង ឬកាលបើជនល្មើសបានដឹង។

ស្ថានទម្ងន់ទោសផ្សេងទៀត អំពើឆបោកត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ (ពីរ) ឆ្នាំ ទៅ ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំ កាលបើអំពើនេះ បានប្រព្រឹត្តដោយ៖

១៖ អ្នករាជការសាធារណៈ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬក្នុងឱកាសនៃការបំពេញ មុខងាររបស់ខ្លួន។

២៖ ដោយបុគ្គលដែលតាំងខ្លួនជាអ្នករាជការសាធារណៈ។

៣៖ ដោយបុគ្គលដែលធ្វើការអំពាវនាវដល់សាធារណជន ដើម្បីបោះពុម្ពចេញឲ្យប្រើប្រាស់នូវមូលបត្រ។

៤៖ បុគ្គលដែលធ្វើការអំពាវនាវដល់សាធារណជន​ ដើម្បីអង្គាសមូលនិធិ សម្រាប់ជាជំនួយមនុស្សធម៌ ឬសង្គមកិច្ច។

៥៖ ជាក្រុមមានការចាត់តាំងជាក់លាក់។

ឧទាហរណ៍៖ លោក Panda បានក្លែងថា ឋានៈជានាយកសាលាឯកជនមួយ ហើយបានយកប្រាក់ ពីលោក Beta ចំនួន ១,00០ ដុល្លា ដោយសន្យាថាខ្លួននឹងប្រគល់តួនាទីឲ្យលោក Beta ជាប្រធានផ្នែករដ្ឋបាលរបស់សាលានោះ ទោបីជាលោក Panda មានឋានៈត្រឹមតែជាបុគ្គលិកធម្មតាប៉ុណ្ណោះ។ ចំនុចនេះបានបង្ហាញថា លោក Panda បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសឆបោក ដោយខ្លែងឋានៈទៅលើលោក Beta ដោយចេតនាទុច្ចរិត ដើម្បីទទួលបានប្រាក់របស់លោក Beta ជាហេតុបណ្តាលឱ្យ លោក Beta បាត់បង់ផលប្រយោជន៍។ សរុបមកបុគ្គលដែលប្រព្រឹត្ត មានគំនិតទុច្ចរិតតាំងពីដំបូង ហើយបានដឹងទុកជាមុនរួចមកហើយថា ទង្វើរបស់ខ្លួននឹងធ្វើឲ្យ ។

Scam # Crimes of fraud # Cheat.

Defined as an act of fraud against a natural person or legal entity by using a pseudonym, claiming false status, infringing on real status, or using fraudulent means to obtain from this person, to the detriment of the individual. This or that of a third party:

First, the transfer of funds, values or assets.

Second: Supply of services.

Third: Making a letter of value as an obligation or as a release from obligation.

 This act is a misdemeanor type which is stipulated in Article 377 of the Penal Code and is limited to the penalties to be applied under Article 378 of the Penal Code.

Fraud is punishable by imprisonment from 6 (six) months to 3 (three) years and a fine from 1,000,000 (one million) Riels to 6,000,000 (six) million Riels.

 Separately, this offense is also aggravated and is punishable by imprisonment from 2 (two) to 5 (five) years if this act is committed to the detriment of the victim, such as:

1: A person who is weak, especially due to the age of that person.

2. Pregnant women when the fetus is actually seen or when the perpetrator knows.

3. A person who is weak, especially due to illness or disability, when the person's condition is obvious or when the perpetrator is aware.

Other aggravating circumstances: Fraud is punishable by imprisonment from two (2) to five (5) years if committed by:

1. Public officials within the framework of their functions or on the occasion of their performance of duties.

2: By a person who presents himself as a public servant.

3. By a person who appeals to the public to issue securities.

4. A person who appeals to the public to raise funds for humanitarian or social assistance.

5: As a group with specific assignments.

Example: Panda pretends to be the principal of a private school and takes $ 1,000 from Beta, promising to hand over Beta as the school's administrative director, even though Panda has only the title of Ordinary employees only. This indicates that Panda committed fraud by pretending to be a Beta with malicious intent to obtain Beta money, causing Beta to lose benefits. In short, the person who commits the crime has a wicked mind from the beginning and already knows in advance that his actions will cause.Top of Form

Bottom of Form

 

ការធ្វើទារុណកម្ម និងអំពើឃោឃៅ #Torture and cruelty # international Human right # UNHCR.

ការធ្វើទារុណកម្ម និងអំពើឃោឃៅ (Torture and cruelty)

ការគាំពារសិទ្ធិមនុស្សជារឿងសំខាន់ ដែលប្រជាជាតិនីមួយៗ បានយកចិត្តទុកដាក់ និងលើកកម្ពស់យ៉ាងមុតមាំ។ នៅក្នុងនោះផងដែរ ការរំលោភលើសិទ្ធិបុគ្គល​ដោយការ​ធ្វើទារុណកម្ម និងអំពើ​ឃោរឃៅ ជាទង្វើអមនុស្សធម៌ដែលមិនគួរគប្បី កើតឡើងលើជន​ណាម្នាក់ឡើយទោះស្ថិត​ក្នុងកាលទេសៈ​​បែប​ណា​ក៏​ដោយ។

តើអំពើ​ណាខ្លះ ​ដែលត្រូវបាន​ចាត់ទុកថា ជា​ការធ្វើទារុណកម្ម និងអំពើ​ឃោរឃៅ? ហើយ​ជនដែល​ប្រព្រឹត្ត​អំពើបែបនោះ នឹងត្រូវ​ប្រឈមមុខ​ជាមួយនឹង​ការផ្ដន្ទាទោស​បែប​ណា?

មហាសន្និបាតអង្គការ​សហប្រជាជាតិបាន អនុម័តនូវ​អនុសញ្ញា​ប្រឆាំង​ការធ្វើទារុណកម្ម និងការប្រព្រឹត្តិ​មកលើខ្លួន ឬទណ្ឌកម្ម​ឯទៀត​ដែលឃោរឃៅ អមនុស្សធម៌ ឬបន្ទាប​បន្ថោក ដោយមានប្រទេស​មួយចំនួន​នៅលើសកលលោក រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ និងបានចូល​ជាភាគី​មួយនៃអ​នុសញ្ញា​ខាងលើនេះ មានបញ្ញត្ត នៅក្នុងមាត្រា៣៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃព្រះរាជាណាច​ក្រកម្ពុជា ហាមឃាត់​ជាពិសេស​ចំពោះការ​ធ្វើទារុណកម្ម​ណាមួយ ហើយ​ប្រកាសថា​ចម្លើយសារភាព​ដែលកើតទ្បើងពី​ការបង្ខិតបង្ខំ​តាមផ្លូវកាយក្តី តាមផ្លូវ​ចិត្តក្តី មិនត្រូវបាន​ទុកជាភស្តុតាង​បញ្ជាក់អំ​ពីពិរុទ្ធភាព​ទេ។

យោងតាមអនុសញ្ញា​ប្រឆាំងទារុណកម្ម ពាក្យ «ទារុណកម្ម» មានន័យថា អំពើទាំងទ្បាយណា​ដែលនាំឱ្យ​មាន​ការ​ឈឺចាប់ ឬរងទុក្ខយ៉ាងខ្លាំង ទោះផ្លូវកាយ ឬផ្លូវចិត្តក្តី ដែលត្រូវបានបង្កឡើង​ដោយចេតនា​ទៅលើជន​ណាម្នាក់ក្នុងគោលបំណង​ទាំងទ្បាយដូចជា ទាញយក​ព័ត៌មានពីជននោះ ឬតតិយ​ជនណា​ម្នាក់ ដាក់ទណ្ឌកម្មជ​ននោះចំពោះ​អំពើណា​មួយដែ​លជននោះ ឬតតិយជនណា​ម្នាក់បានប្រព្រឹត្ត ឬសង្ស័យថា​បាន​ប្រព្រឹត្ត បំភិតបំ​ភ័យ ឬបង្ខិតបង្ខំ​ជននោះ ឬតតិយ​ជនណាម្នាក់ ឬដើម្បីមូលហេតុ​ណាមួយ​ផ្សេងទៀត ដែលផ្អែកលើ​ការរើសអើងណាមួយ ហើយការឈឺចាប់ ឬការរ​ងទុក្ខ អាចបង្កដោយមន្រ្តីសា​ធារណៈ ឬជនផ្សេង​ទៀត។ ពាក្យថាទារុណកម្មមិនរាប់បញ្ចូលនូវការឈឺចាប់ ឬការរងទុក្ខដែលកើតជាប់ ឬម្តងម្កាល ពីទណ្ឌកម្មត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ទ្បើយ។

ទន្ទឹមនឹងនេះ តាមរយៈព្រះរាជក្រឹត្យនស/រកត/០៨១៧/៦៩១ ចុះថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ កម្ពុជាបានបង្កើត គណៈ​កម្មាធិការ​​ជាតិប្រឆាំង​​ទារុណកម្ម ក្នុងគោលដៅបង្ការ និងប្រឆាំង​រាល់ការ​ធ្វើទារុណកម្ម អំពើ​ឃោរឃៅ អំពើ​អម​ស្សធម៌ អំពើធ្វើ​ទុក្ខបុកម្នេញ ឬទណ្ឌកម្ម ដើម្បីពង្រឹង​កិច្ចការពារ​ដល់ជន​ទាំងទ្បាយ ដែលត្រូវ​បានដកហូត សេរីភាព​ឲ្យរួចផុតពី​ការធ្វើ​ទារុណកម្ម របស់មន្ត្រីសាធារណៈ ។

ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ​នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា​ ក្នុងមាត្រា ២១០ ថា “ ទារុណកម្ម ឬអំពើ​ឃោរឃៅ ដែលប្រព្រឹត្តទៅ​លើបុគ្គលណាមួយ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់​ពន្ធនាគារពី ៧ (ប្រាំពីរ) ឆ្នាំ ទៅ ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ “ ។

ស្ថានទម្ងន់ទោស​ចំពោះបទទារុណកម្ម ឬអំពើ​ឃោរឃៅ (មាត្រា ២១១ - មាត្រា ២១៥) ត្រូវផ្តន្ទាទោស​ដាក់ពន្ធនាគារ ពី ១០ (ដប់) ឆ្នាំ ទៅ ២០ (ម្ភៃ) ឆ្នាំ កាលបើអំពើនេះ ត្រូវបាន​ប្រព្រឹត្តទៅលើ៖

១. បុគ្គលដែលទន់ខ្សោយពិសេស ដោយមូលហេតុ នៃអាយុបុគ្គលនោះ។

២. នារីមានគភ៌ កាលបើគភ៌ត្រូវបានគេឃើញជាក់ស្ដែង ឬ កាលបើជនល្មើសបានដឹង។

៣. បុគ្គលដែលទន់ខ្សោយពិសេស ដោយមូលហេតុនៃជំងឺ ឬ ពិការភាព កាលបើស្ថានភាពបុគ្គលនេះត្រូវបានគេឃើញជាក់ស្ដែង ឬ កាលបើជនល្មើសបានដឹង។

៤. ជនរងគ្រោះ ឬដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីរារាំងជននេះ កុំឱ្យប្ដឹងបរិហារពីបទល្មើស ឬសុំឱ្យធ្វើការជួសជុលព្យសនកម្ម។

៥. សាក្សី ដើម្បីរារាំងកុំឱ្យឆ្លើយផ្ដល់ភស្ដុតាងនៅពេលស៊ើបអង្កេត ស៊ើបសួរ សវនាការ ឬ នៅក្នុងនីតិវិធីនៃបណ្ដឹងផ្សេងទៀត។

៦. ជនរងគ្រោះ ឬ ដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ពីព្រោះជននេះបានបរិហារពីបទល្មើស ឬសុំឱ្យធ្វើការជួសជុលព្យសនកម្ម។

៧. សាក្សី ដោយមូលហេតុសាក្សីនេះបានផ្ដល់ភស្ដុតាងនៅពេលស៊ើបអង្កេត ស៊ើបសួរ សវនាការ ឬ នៅក្នុងនីតិវិធីនៃបណ្ដឹងផ្សេងទៀត។

៨. កាលបើបទឧក្រិដ្ឋនេះ ត្រូវបានប្រព្រឹត្តដោយអ្នករាជការសាធារណៈ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឱកាសនៃការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន។

៩. កាលបើបទឧក្រិដ្ឋនេះនាំឱ្យមានការកាត់អវ:យវ: ឬឱ្យមានពិការភាពជាអចិន្រៃយ៍ដល់ជនរងគ្រោះ។

បទធ្វើទារុណកម្ម និងអំពើឃោរឃៅ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធាគារពី ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំ ទៅ ៣០ (សាមសិប) ឆ្នាំកាល បើបទ​ឧក្រិដ្ឋ​នេះ បណ្ដាលឱ្យ​ជនរងគ្រោះស្លាប់ ដោយគ្មាន​ចេតនា​សម្លាប់ ឬនាំឱ្យ​មានអត្ថឃាត​របស់ជន​នោះ។

QUOTE FROM FRESH NEWS.

ការលួចស្តាប់សំដី និងថតរូបនៅកន្លែងឯកជន #Eavesdropping speech and photography in private

 ការលួចស្តាប់សំដី និងថតរូបនៅកន្លែងឯកជន #Eavesdropping speech and photography in private

អំពើថតរូបភាព នៃបុគ្គលនៅក្នុងទីកន្លែងឯកជន ដោយគ្មានការព្រមព្រៀងពីបុគ្គល ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ ពន្ធនាគារពី១ខែ ទៅ១ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ រៀល ទៅ២.០០០.០០០រៀល លើកលែងតែករណី ដែលច្បាប់អនុញ្ញាត ។

សិទ្ធិឯកជនភាព និងកិច្ចគាំពារព័ត៌មាន ឬទិន្នន័យឯកជនមានសភាពរិតត្បិត និងតឹងរ៉ឹងខ្លាំង ព្រមទាំងមានការដាក់ទោស ទណ្ឌយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ក្នុងករណីមានការរំលោភបំពានសិទ្ធិដូចជា ៖

ទី១-រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ក្នុងមាត្រា៤០ ស្តីពីសេរីភាពក្នុងការដើរឆ្ងាយ ជិត និងតាំងទីលំនៅក្នុងស្ថានភាពស្របច្បាប់ របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានគោរព។ ប្រជា៊ពលរដ្ឋខ្មែរ អាចចេញទៅតាំងទីលំនៅប្រទេសក្រៅ ឬវិលត្រឡប់មកវិញបាន។ ការរក្សាសិទ្ធិមិនឲ្យ រំលោភលើលំនៅឋាន និងអាថ៌កំបាំង នៃការឆ្លើយឆ្លងតាមលិខិត តាមសារទូរលេខ ទូរពុម្ព ទូរគមនាគមន៍ និងតាមទូរស័ព្ទ ត្រូវបានធានា។ ការឆែកឆេរលំនៅឋាន សម្ភារ: វត្ថុ និងលើរូបបុគ្គល ត្រូវធ្វើឲ្យស្របនឹងបញ្ញត្តិច្បាប់។

ទី២-ក្រមរដ្ឋប្បវេណីកម្ពុជា ក្នុងមាត្រា១០ ស្តីពីសិទ្ធិបុគ្គល សំដៅទៅលើសិទ្ធិដែលមានអត្ថន័យពាក់ព័ន្ធនឹងជីវិត រូបកាយ សុខភាព សេរីភាព នាម កិត្តិយស ភាពឯកជន ឬសិទ្ធិផ្សេងទៀត ដែលជាផលប្រយោជន៍ទាក់ទងនឹងលក្ខណបុគ្គល។

ទី៣-ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ក្នុងមាត្រា៣០១ អំពើស្តាប់ ឬថតសំដីដែលនិយាយជាឯកជន ឬជាការសម្ងាត់ ដោយគ្មានការយល់ព្រមពីបុគ្គលដែលមានការពាក់ព័ន្ធ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ខែ ទៅ ១ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ រៀល លើកលែងតែករណីដែលច្បាប់អនុញ្ញាត។ ត្រូវបានសន្មត់ជាការព្រមព្រៀង ប្រសិនបើបុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធនេះ បានទទួលដំណឹងអំពីការស្តាប់ ឬថត ហើយបុគ្គលនោះមិនបានជំទាស់ទេនោះ។

ដោយឡែក មាត្រា៣០២ អំពើថតរូបភាព នៃបុគ្គលនៅក្នុងទីកន្លែងឯកជន ដោយគ្មានការព្រមព្រៀងពីបុគ្គលនេះទេ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ខែ ទៅ ១ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ រៀល ទៅ ២.០០០.០០០ រៀល លើកលែងតែករណីដែលច្បាប់អនុញ្ញាត។ ត្រូវសន្មត់ជាការព្រមព្រៀង ប្រសិនបើបុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធនេះបានទទួល ដំណឹងអំពីការថតហើយបុគ្គលនេះមិនបានជំទាស់ទេនោះ។

បទហិង្សាដោយចេតនា# Intentional violence

បទហិង្សាដោយចេតនា# Intentional violence

អំពើហិង្សា គឺជាអំពើដែលបង្កើតឲ្យមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរលើរូបរាងកាយ ផ្លូវចិត្ត ផ្លូវភេទ និងសេដ្ឋកិច្ចដល់ជនរងគ្រោះ ក្រុមគ្រួសារ និងសង្គមជាតិ ។ ហេតុដូច្នេះ ដើម្បីបង្ការ និងកាត់បន្ថយជាអតិបរិមានូវអំពើដែលផ្តល់ផលអវិជ្ជមានក្នុងសង្គម បទល្មើសហិង្សាដោយចេតនា និងកំរិតទោសដែលត្រូវផ្តន្ទាសម្រាប់អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សា ត្រូវបានបញ្ញត្តក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ២០០៩ ។

តើអំពើហិង្សាដោយចេតនាមានន័យដូចម្តេច? តើអ្នកដែលប្រពឹ្រត្តនឹងត្រូវទទួលទោសកំរិតណា?

បទហិង្សាដោយចេតនា គឺជាអំពើដែលប្រព្រឹត្តិលើរូបរាងកាយរបស់អ្នកដទៃ ដោយចេតនាតាមគ្រប់មធ្យោបាយទុច្ចរិត ដែលបណ្តាលឲ្យ​មានរបួស ឬគ្មានរបួស ឬខូចសុខភាពជាដើម។ យោងតាមមាត្រា២១៨ ត្រូវចាត់ទុកថាជាបទហិង្សាដោយចេតនា កាលបើអំពើហិង្សានោះ បានប្រព្រឹត្តដោយមានការគិតទុកជាមុន ប្រើប្រាស់អាវុធ ឬវត្ថុកំហែងយក និងមានមនុស្សចូលរួមច្រើននាក់។ ក្នុងមាត្រា២១៧ នៃក្រមនេះបានបញ្ញត្តិថា អំពើហិង្សាប្រព្រឹត្តដោយចេតនាលើអ្នកដទៃ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ឆ្នាំ ទៅ ៣ (បី) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២,០០០,០០០ (ពីរលាន) រៀល ទៅ ៦,០០០,០០០ (ប្រាំមួយលាន) រៀល ។ ចំពោះកម្រិតទោសត្រូវផ្តន្ទាទោសលើជនដែលបានប្រព្រឹត្តបទហិង្សាដោយចេតនា ត្រូវបានកំណត់ និងបែងចែកខុសៗគ្នាតាមរូបភាពនៃអំពើ ឬ/និងទំហំព្យសនកម្ម ។

 រីឯអំពើហិង្សាដោយចេតនា ដែលប្រព្រឹត្តដោយសហព័ទ្ធ ឬអនីតិសង្វាស់ជន ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ឆ្នាំ ទៅ៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី៤លានរៀល ទៅ១០លានរៀល ។

អំពើលួច# theft the bamboo

 អំពើលួច# theft the bamboo

តើអ្វីជាអំពើលួច?

យោងមាត្រា៣៥៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា បានឱ្យនិយមន័យថា គឺជាអំពើដកហូតដោយទុច្ចរិតនូវទ្រព្យសម្បត្តិ ឬវត្ថុផ្សេងៗ របស់អ្នកដទៃ តាមគ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីយកមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ អំពើលួចត្រូវបានលើកលែងចំពោះ ការលួចទ្រព្យរបស់បុព្វញាតិ ឬបច្ឆាញាតិ ឬសហព័ទ្ធ ដោយផ្អែកតាមលក្ខខណ្ឌ អភ័យឯកសិទ្ធិគ្រួសារ ក្នុងមាត្រា ៣៥៥ នៃក្រមនេះ ។

តើការលួចមានទោសកម្រិតណា?

អំពើលួចត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ខែ ទៅ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យប្រាក់ពី១,០០០,០០០រៀល ទៅ៦,០០០,០០០ រៀល (មាត្រា ៣៥៦) ។

ដើម្បីបញ្ជាក់បានថា ជនម្នាក់បានប្រព្រឹត្តអំពើលួចលុះត្រាតែ តុលាការ ធ្វើការចោទប្រកាន់ និងប្រកាសថាជនសង្ស័យនោះជា ទណ្ឌិត បានប្រព្រឹត្តអំពើលួច ដោយសាលក្រម។

បើការចោទប្រកាន់បទល្មើសមួយទៅលើជនសង្ស័យណាម្នាក់ គឺជាតួនាទីរបស់អង្គការអយ្យការ(តុលាការ) ហើយការចោទប្រកាន់ ត្រូវធ្វើឡើងតាមរយៈបណ្ដឹងអាជ្ញា។

-     គោលការណ៍កាលានុវត្តភាពនៃការចោទប្រកាន់

យោងតាមមាត្រា១៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា កំណត់ថា មានតែអង្គការអយ្យការទេ ដែលមានសិទ្ធិធ្វើបណ្តឹងអាជ្ញាបាន។ ហើយក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ក៏បានផ្តល់សិទ្ធិអំណាច (អំណាចឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់ខ្លួន) ដល់ព្រះរាជអាជ្ញា ដើម្បីសម្រេចថា តើគួរធ្វើការចោទប្រកាន់ ឬលើកបទចោទ ទៅលើជនណាម្នាក់ដែលជាប់សង្ស័យថា បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌណាមួយ ដោយត្រូវមានសំអាងច្បាប់ និងសំអាងហេតុច្បាស់លាស់) ទោះបីជាអំពើនោះមានចែងក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឬច្បាប់ផ្សេងៗ ដែលពាក់ព័ន្ធក៏ដោយ។

-     គោលការណ៍នីត្យានុកូលភាពនៃការចោទប្រកាន់

ព្រះរាជអាជ្ញាមានកាតព្វកិច្ចត្រូវតែធ្វើការចោទប្រកាន់ នៅពេលដែលមានបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌមួយបានកើតមានឡើង។

ឧទាហរណ៍៖ ករណីលួចថ្នាំលេបបញ្ចុះកំដៅមួយដប ប្រព្រឹត្តដោយបុរសអនាថាម្នាក់ ដែលមានប្អូនតូចៗ ម្នាក់កំពុងឈឺ ។ ករណីនេះ គឺជាអំពើលួច ប៉ុន្តែ ព្រះរាជអាជ្ញាអាចលើកលែងការចោទប្រកាន់ តាមរយៈការចេញដីកាតម្កល់រឿងទុកឥតចាត់ការ ឬដីកាលើកលែងការចោទប្រកាន់ទាំងស្រុង ដោយហេតុសំអាងថា តុល្យភាពនៃការផ្តន្ទាទោស ទំហំនៃព្យសនកម្ម (ការខូចខាត) ដែលកម្មសិទ្ធិករនៃវត្ថុនោះ និងអំពើនោះដើម្បីសង្គ្រោះជីវិតប្អូន ៕

ឧទាហរណ៍ ៖ ករណីចូលកាប់ត្រពាំងរបស់បុរសម្នាក់ នៅក្នុងទីកន្លែងដែលមានម្ចាស់គ្រប់គ្រង និងថែរក្សា ។ តើករណីនេះ ជាអំពើលួចដែលឬទេ? ប្រសិនបើជាអំពើលួច តើបុរសនោះ ត្រូវមានទោសឬទេ?

បើយោងតាមនិយមន័យក្នុង មាត្រា៣៥៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឃើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា ករណីនេះអាចជាអំពើលួច ។ ប៉ុន្តែបុរសនោះ ត្រូវមានទោសឬយ៉ាងណា វាអាស្រ័យលើការសម្រេចរបស់អង្គការអយ្យការ ដោយផ្អែកលើសមត្តកម្ម និងមូលហេតុដែលមាន។

មូលប្បទានបត្រ ឬសែក # Check or Cheque

 មូលប្បទានបត្រ

I. និយមន័យ    

 មូលប្បទានបត្រ ឫ សែក (Check) គឺជាបញ្ជាដោយឥតលក្ខខណ្ឌទៅធនាគារណាមួយ ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ និង មានចុះហត្ថលេខាដោយបុគ្គលអ្នកចេញបញ្ជានេះ ក្នុងគោលបំណងតម្រូវឲ្យធនាគារទូទាត់ប្រាក់ក្នុងចំនួនកំណត់ណាមួយ ឲ្យទៅបុគ្គលណាម្នាក់ទៀតតាមបញ្ជា។

          វិស័យធនាគារនៅកម្ពុជា បានរីកលូតលាស់ដូចផ្សិត ដោយហេតុថាជាទូទៅប្រតិបត្តិការជំនួញភាគច្រើនបានពឹងផ្អែកលើការទូទាត់ប្រាក់តាមប្រព័ន្ធធនាគារ និងពិសេសការពេញនិយមការប្រើមូលប្បទានបត្រ (មូលប្បទានុបត្រ)  ជំនួសឲ្យសាច់ប្រាក់សុទ្ធដែលមានចំនួនច្រើន ព្រោះវាត្រូវបានគេយល់ថាមានភាពងាយស្រួល និងមានសុវត្ថិភាពជាងមុន ។

          យោងតាមធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា បានឲ្យនិយមន័យថា មូលប្បទានបត្រ (មូលប្បទានុបត្រ) គឹជាបញ្ជាដោយឥតលក្ខខណ្ឌទៅធនាគារ ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនិងមានចុះហត្ថលេខាដោយបុគ្គលអ្នកចេញបញ្ជានេះ ក្នុងគោលបំណងតម្រូវឲ្យធនាគារទូទាត់ប្រាក់ក្នុងចំនួនកំណត់ណាមួយឲ្យទៅបុគ្គលម្នាក់ទៀតតាមបញ្ជា។ យើងក៏អាចនិយាយយ៉ាងសាមញ្ញថា ជាក្រដាសបញ្ជាក់ដែលអាចយកទៅបើកប្រាក់ពីធនាគារ ស្របតាមការតម្រូវដូចមានចែងក្នុងច្បាប់ស្ដីឧបករណ៍អាចជួញដូរបាន និង ប្រតិបត្តិការទូទាត់សងប្រាក់ ។

II.របៀបមើលមូលប្បទានបត្រ ឬ មូលប្បទានុបត្រ

បើនិយាយជាសាមញ្ញមូលប្បទានបត្រ ឬ មូលប្បទានុបត្រ ជាប័ណ្ណដែលបោះពុម្ពដោយគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ (ធនាគារ) សម្រាប់ឲ្យអតិថិជនរបស់ពួកគេប្រើប្រាស់ក្នុងការទូទាត់ផ្សេងៗ ហើយភាគច្រើនគឺត្រូវពេលទូទាត់លើការចំណាយធំៗ។ នៅពេលដែលម្ចាស់គណនីចុះហត្ថលេខាលើប័ណ្ណរួចរាល់អ្នកទទួលមានសិទ្ធិអាចទៅដកប្រាក់នៅគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុនោះបានហើយ។ ទោះបីជាមធ្យោបាយទូទាត់ប្រាក់មានសុវត្ថិភាពតែវាក៏មានហានិភ័យខ្ពស់ដែរ តួយ៉ាងដូចជាពេលប៉ះចំមូលប្បទានុបត្រខ្យល់​ (មូលប្បទានុបត្រស្អុយ) ឬមូលប្បទានុបត្រដែលមានបញ្ហាលើការលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ។

          រាល់ចំណុចត្រូវបំពេញទាំងអស់នៅលើសេកត្រូវសរសេរដោយដៃ លើកលែងករណីខ្លះឈ្មោះបហារ័កត្រូវបានបោះពុម្ពចេញមកស្រាប់​​ ។

          ១. កាលបរិចេ្ឆទ

 ថ្ងៃខែឆ្នាំដែលសរសេរនៅលើមូលប្បទានុបត្រចាំបាច់ត្រូវមាន(ថ្ងៃចេញមូលប្បទានុបត្រ)ប្រសិនបើគ្មានថ្ងៃខែឆ្នាំច្បាស់លាស់ ធនាគារនឹងចាត់ទុកមូលប្បទានុបត្រនេះជាមោឃៈ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ធនាគារមិនលើកទឹកចិត្តឲ្យអ្នកចេញមូលប្បទានុបត្រសរសេរថ្ងៃទុកមុនឡើយ ។

          ២. ឈ្មោះអ្នកទទួល

          អ្នកទទួលត្រូវពិនិត្យមើលឈ្មោះរបស់ខ្លួនឲ្យបានច្បាស់លាស់ ជៀសវាងសរសេរឈ្មោះខុស  ពុំដូច្នោះករណីមានកំហុសត្រង់ណាមួយនោះ ខាងធនាគារនឹងបដិសេធមិនទទួលយកមូលប្បទានុបត្ររបស់អ្នកនោះឡើយ ។ ឈ្មោះអ្នកទទួលគឺជាឈ្មោះអ្នកដែកបើកមូលប្បទានុបត្រនេះ ហើយខាងធនាគារនឹងសុំអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណអ្នកដើម្បីពិនិត្យបញ្ជាក់ ។ ដូចនេះអ្នកត្រូវបាកដថាឈ្មោះដែលបានសរសេរលើមូលប្បទានុបត្រដូចទៅនឹង ឈ្មោះក្នុងអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់អ្នក។

          ៣. ចំនួនទឹកប្រាក់

          ចំនួនទឹកប្រាក់នៅលើមូលប្បទានុបត្រត្រូវមានសរសេរពីរដង។ មួយសរសេរជាលេខ និងមួយទៀតសរសេរបញ្ជាក់ជាអក្សរ។ អ្នកត្រួវពិនិត្យទឹកលុយឲ្យបានត្រឹមត្រូវទាំងសំណេរ ជាអក្សរ  ​​និង ​ ​ ​ សំណេរចំនួនទឹកលុយជាលេខ ។

          ៤. ឈ្មោះបហារ័ក

ឈ្មោះ បហារ័ក ជាឈ្មោះក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលដែលជាអ្នកចេញមូលប្បទានុបត្រឲ្យអ្នកទទួល

        ៥. អាសយដ្ឋាន

ជាទូទៅចំណុចនេះ គេអាចមិនបំពេញ ឬទុកទំនេរចោលតែម្ដង ព្រោះវាមិនសូវជាចាំ​បាច់។

          ៦. គោលបំណង

          អ្នកចេញមូលប្បទានុបត្រ ត្រូវបញ្ជាក់ពីគោលបំណងនៃមូលប្បទានុបត្រនេះដោយសរសេរខ្លីៗ ដើម្បីផ្ដល់ត៌មានឲ្យខាងធនាគារ ប៉ុន្តែគេអាចទុកចន្លោះនេះចោលក៏បាន ។

          ៧. ហត្ថលេខា

          ធនាគារមិនទទួលយកមូលប្បទានុបត្រមួយនោះឡើយ ប្រសិនបើមូលប្បទានុបត្រមិនមានហត្ថលេខា និង/ឬ ត្រានោះទេ (អាស្រ័យទៅតាមលក្ខខណ្ឌធនាគារអាចតម្រូវឲ្យមានទាំងពីរ ឬ ហត្ថលេខា ) ។

          អ្នកគួរពិនិត្យបញ្ជាក់ឲ្យហើយដែរថាមូលប្បទានុបត្រមានហត្ថលេខា ឬត្រាត្រឹមត្រូវតាមលក្ខខណ្ឌសិនសឹមទទួលយក ។

          ៨. ចំណុចមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យធនាគារមិនទទួលមូលប្បទានុបត្រ

          - មូលប្បទានុបត្រមិនមានសរសេរកាលបរិចេ្ឆទ

          - មូលប្បទានុបត្រទុកយូរហួសថ្ងៃបើក លើសពី ០៣ខែ ទៅ ៦ខែ

          - អ្នកទៅដកមូលប្បទានុបត្រមុនថ្ងៃ

          - គណនីរបស់អ្នកចេញមូលប្បទានុបត្រគ្មានលុយ។

          ក្រៅពីចំណុចខាងលើនេះ ធនាគារមួយចំនួនអាចនឹងផ្ដល់លក្ខខណ្ឌផ្សេងៗដូចជាការគូសឆូត ដើម្បីដកប្រាក់បានតែរយៈបញ្ចូលលុយទៅក្នុងគណនី (មិនឲ្យជាប្រាក់សុទ្ធ) ជាដើម ។ អ្នកចេញមូលប្បទានុបត្រ អាចស្វែងយល់លម្អិត បន្ថែមពីលក្ខន្តិកៈមួយចំនួនពីខាងធនាគាររបស់ពួកគាត់ ត្បិតថា លក្ខន្តិកៈអាចនឹងខុសគ្នាពីធនាគារមួយទៅធនាគារមួយផ្សេងទៀត ។

III. ប្រភេទនៃមូលប្បទានបត្រ

មូលប្បទានបត្រមានប្រភេទដូចជា៖

-  បហារ័ក        : បុគ្គលដែលចេញបញ្ជាឲ្យទូទាត់សងមូលប្បទានបត្រ ឬ រូបិយាណត្តិ ។

-  បហារិត         : បុគ្គលដែលទទួលបញ្ជាឲ្យទូទាត់សងមូលប្បទានបត្រ ឬ រូបិយាណត្តិ ។

-   អត្ថគាហក    : បុគ្គលដែលទទួលផលពីការទូទាត់សងមូលប្បទានបត្រ រូបិយាណត្តិ ឬ ប័ណ្ណសងតាមបញ្ជា នៅពេលដែលត្រូវបានចេញផ្សាយ ។

១. ការចេញ និងទម្រង់នៃមូលប្បទានបត្រ

មូលប្បទានបត្រ អាចត្រូវបានសរសេរជាអក្សរខ្មែរ ឬ ជាអក្សរបរទេសនិងត្រូវតែមាននិទ្ទេសទាំងឡាយដូចខាងក្រោម ៖

-  មូលប្បទានបត្រ ដែលចារឹកជាភាសាណាមួយ ដែលប្រើក្នុងការចេញឧបករណ៍នេះ

-  បញ្ជាដោយឥតល័ក្ខខ័ណ្ឌឲ្យទូទាត់សងចំនួនប្រាក់ជាកំណត់មួយ

-  ឈ្មោះរបស់បហារិតដែលជាធនាគារត្រូវទូទាត់សងប្រាក់

-  កន្លែងដែលត្រូវធ្វើការទូទាត់សងប្រាក់

-  កាលបរិច្ឆេទ និងកន្លែង ដែលមូលប្បទានបត្រត្រូវបានចេញហត្ថលេខារបស់បហារ័ក ដែលជាបុគ្គលចេញបញ្ជាលើមូលប្បទានបត្រ (មាត្រា៤)។

 

ឧបករណ៍ដែលខ្វះនិទ្ទេសណាមួយ ដូចមានចែងនៅក្នុងមាត្រា៤ នៃច្បាប់នេះ ពុំមាន      សុពលភាពជាមូលប្បទានបត្រឡើយ លើកលែងតែក្នុងករណីទាំងឡាយ ដែលបញ្ជាក់នៅក្នុងកថាខណ្ឌខាងក្រោម៖

          ១.បើគ្មានការបញ្ជាក់ជាពិសេសទេ កន្លែងដែលបញ្ជាក់នៅក្បែរឈ្មោះរបស់បហារិត ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាកន្លែងត្រូវទូទាត់សងប្រាក់។ បើមានកន្លែងច្រើនបញ្ជាក់នៅក្បែរឈ្មោះរបស់   បហារិត មូលប្បទានបត្រនោះ អាចត្រូវទូទាត់សងប្រាក់ នៅកន្លែងដែលបញ្ជាក់មុនបង្អស់ ។

          ២. បើគ្មានសេចក្ដីបញ្ជាក់ទាំងនេះ និងសេចក្ដីបញ្ជាក់ណាមួយផ្សេងទៀតទេ  មូលប្បទានបត្រ អាចត្រូវទូទាត់សងប្រាក់នៅកន្លែងដែលបហារិតមានទីស្នាក់ការកណ្ដាលរបស់ខ្លួន ។

          ៣. មូលប្បទានបត្រ ដែលមិនបានបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់នូវកន្លែងនៃការចេញ ត្រូវបានចាត់ទុកថាចេញនៅកន្លែងដែលបញ្ជាក់នៅក្បែរឈ្មោះរបស់បហារ័ក (មាត្រា៥)។

២.ការបង្ហាញមូលប្បទានបត្រ និង ទូទាត់សងប្រាក់

          មូលប្បទានបត្រ ត្រូវបានទូទាត់សងប្រាក់នៅពេលបង្ហាញ។ បដិញ្ញាណាមួយដែលមានន័យផ្ទុយពីនេះ មិនត្រូវយកជាការបានឡើយ (មាត្រា ៣១ )។

មូលប្បទានបត្រ ត្រូវតែបង្ហាញដើម្បីឲ្យ ទូទាត់សងប្រាក់ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយ(៦)ខែ គិតពីថ្ងៃចេញផ្សាយ (មាត្រា ៣២)។

IV. ការចេញផ្សាយមូលប្បទានបត្រសាច់ប្រាក់

          មូលប្បទានបត្រសាច់ប្រាក់ត្រូវបានចេញឲ្យអតិថិជនអ្នកស្នើសុំទិញ ដែលមាន ឬគ្មានគណនីជាមួយធនាគារ៖

        -ទាក់ទងមកសាខាធនាគារណាមួយ ដែលនៅជិត ដើម្បីបំពេញទម្រង់ស្នើសុំទិញមូលប្បទានបត្រសាច់ប្រាក់

          -ប្រសិនបើគ្មានគណនីជាមួយធនាគារសូមភ្ជាប់ជាមួយនូវ អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ លិខិតឆ្លង ដែន ឬប័ណ្ណផ្សេងទៀតដែលមានសុពលភាពប្រើប្រាស់ ។

 តម្លៃសេវា

          - ថ្លៃលើសេវាការចេញផ្សាយមូលប្បទានបត្រសាច់ប្រាក់ក្នុងមួយសន្លឹក ៤០,០០០រៀល រឺ ១០ដុល្លារអាមេរិក រឺ ១០០ បាត

          - គិតកម្រៃសេវាដូចជា ការផ្ទេរប្រាក់ក្នុងស្រុក ចំពោះអតិថិជនស្នើសុំទិញដែលយកសាច់ប្រាក់ទៅដាក់ចូលគណនីរបស់គាត់​ឬដកប្រាក់នៅធនាគារ គ្រប់សាខាខេត្ត-រាជធានី

          - មិនគិតកម្រៃសេវា (ការចេញផ្សាយមូលប្បទានបត្រសាច់ប្រាក់ និងផ្ទេរប្រាក់ក្នុងស្រុក)សម្រាប់អតិថិជនអ្នកផ្គត់ផ្គង់របស់ធនាគារ ។

V. មូលប្បទានុបត្រធនាគារ

          មូលប្បទានបត្រធនាគារ គឺជាមូលប្បទានបត្រដែលចេញដោយធនាគារ ហើយក៏ទទួលបានទំនួលខុសត្រូវ ដើម្បីធ្វើឲ្យវាមានប្រសិទ្ធភាព។ មូលប្បទានបត្រគឺចេញដោយបុគ្គល ឬក្រុមហ៊ុនមានមូលនិធិដើម្បីអាចទូទាត់វាបានតាមកាលបរិច្ឆេទកំណត់។

     ១. លក្ខណៈពិសេស និងប្រភេទនៃមូលប្បទានបត្រធនាគារ

          លក្ខណៈពិសេសនៃមូលប្បទានប័ត្រៈ

- ត្រូវបានចេញដោយធនាគារ ហើយមិនមែនដោយបុគ្គលធម្មតានោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាធនាគារដែលបង្កើតឡើងមូលប្បទានបត្រនោះ ។

     - មានការបម្រុងទុក ពីធនាគារខ្លួនឯង ពីអង្គភាពដែលបានចេញមូលប្បទានបត្រនោះ ។

     - មានប្រូបាប៊ីលីតេខ្ពស់នៃការប្រមូល ដោយសារតែធនាគារចូលរួម បើទោះបីជាបុគ្គលនោះមិនមែនសមតុល្យក៏ដោយក៏គាត់អាចបង់ប្រាក់ដោយខ្លួនឯងបាន ( ហើយបន្ទាប់មកកាត់គណនីនោះចេញពីប្រាក់ចំណូលនាពេលអនាគត់សម្រាប់បុគ្គលនោះ ) ។

     ប្រភេទនៃមូលប្បទានប័ត្រៈ

          - ការត្រួតពិនិត្យធនាគារផ្ទាល់ខ្លូន : វាត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈពីព្រោះអ្នកដែលត្រូវបានចេញឲ្យបុគ្គលឬក្រុមហ៊ុន ម្យ៉ាងទៀតអ្នកដែលនឹងចេញមូលប្បទានបត្រនោះជាបុគ្គល ឬ​ក្រុមហ៊ុន

          - ពិនិត្យបញ្ចូលទៅក្នុងគណនី : គឺជាទម្រង់ធម្មតានៃវត្ថុទាំងនេះ ហើយទោះបីជាវាអាចត្រូវបានប្រមូលដោយបុគ្គល ឬក្រុមហ៊ុនក៏ដោយ មូលប្បទានបត្រតម្រូវឲ្យវាត្រូវបង់ទៅក្នុងគណនីធនាគារពោលគឺអ្នកមិនអាចយកលុយបានទេ ហើយមិនមានអ្នកណាអាចចូលហើយទទួលបានប្រាក់ភ្លាមៗនោះទេ ។

          - ពិនិត្យឆ្លង : តាមពិតទៅ គឹជាមូលប្បទានបត្រធនាគារផ្ទាលខ្លួនដែលវិធីបង់ប្រាក់របស់វាអាចជាអ្នកកាន់ឬជាសាច់ប្រាក់ ។ នោះមានន័យថា ទោះបីជាវានិយាយថាវាជាសាច់ប្រាក់ឬអ្នកកាន់ក៏ដោយ តាមពិតទម្រង់នៃការទូទាត់ត្រូវបានបដិសេដ ហើយវាអាចត្រូវបានប្រមូលបានលុះត្រាតែវាត្រូវបានបាត់បង់ទៅក្នុងគណនី ។

ដូចនេះ  ជាសាមញ្ញមូលប្បទានបត្រ ឬ មូលប្បទានុបត្រ ជាប័ណ្ណដែលបោះពុម្ពដោយគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ (ធនាគារ) សម្រាប់ឲ្យអតិថិជនរបស់ពួកគេប្រើប្រាស់ក្នុងការទូទាត់ផ្សេងៗ ហើយភាគច្រើនគឺត្រូវពេលទូទាត់លើការចំណាយធំៗ ។ នៅពេលដែលម្ចាស់គណនីចុះហត្ថលេខាលើប័ណ្ណរួចរាល់អ្នកទទួលមានសិទ្ធិអាចទៅដកប្រាក់នៅគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុនោះបានហើយ។ ការចេញមូលប្បទានបត្រ ប្រៀបបានដូចជាកាន់លុយ ។ នៅក្រោយពេលចេញមូលប្បទានុបត្រក្នុងពេលកំណត់ណាមួយគ្មានលុយ ( ឬសែកស្អុយ) នោះអ្នកចេញមូលប្បទានុបត្រ ត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ ។